İş sağlığı ve güvenliği çalışmalarının temel amacı, çalışanların toplu olarak korunmasını
sağlamaktır.
Bu amaçla, işyerlerinde iş kazaları ve meslek hastalıklarını önlemek ve çalışanların sağlıklı ve güvenli bir ortamda çalışmalarını sağlamak için yapılacak çalışmalar genel olarak üç ana başlık altında incelenebilir ;
1. Tehlike kaynağına Yönelik Koruma Uygulamaları
İşyerindeki emniyetsiz durumların ve tehlike kaynaklarının ortadan kaldırması.
2. Ortama Yönelik Koruma Uygulamaları
Ortadan kaldırılamayan tehlike kaynaklarının, çalışma ortamından ayrılması, izole edilmesi ve emniyetsiz davranışların önlenmesi.
3. Kişiye Yönelik Koruma Uygulamaları
İşe uygun kişi seçimi, eğitim, denetim ve gerekli yerlerde uygun kişisel koruyucu donanımların kullanılması.
1.TEHLİKE KAYNAĞINA YÖNELİK KORUMA UYGULAMALARI
İş kazasının ve meslek hastalığının iki temel sebebi ;
- tehlikeli durum
- tehlikeli davranış
TEHLİKELİ DURUMLAR
· Uygun olmayan koruyucular
· Koruyucusuz çalışma
· Kusurlu alet teçhizat kullanma
· Emniyetsiz yapılmış alet ve makine
· Yetersiz, bakımsız bina, makine, alet
· Yetersiz yada fazla aydınlatma
· Yetersiz kişisel koruyucu
· Yetersiz havalandırma
· Emniyetsiz yöntem ve şartlar
TEHLİKELİ DAVRANIŞ
· Emniyetsiz çalışma
· Gereksiz hızlı çalışma
· Uygun olmayan emniyet donanımı
· Emniyetsiz yükleme, taşıma, istif
· Emniyetsiz vaziyet alma
· Tehlikeli yerlerde çalışma
· Şaşırma, kızgınlık, üzgünlük, ürkme,şakalaşma
· Kişisel koruyucu kullanmamak
ALINMASI GEREKLİ EMNİYET TEDBİRLERİ
· İşyerinin uygun planlanması
· En sağlıklı teknolojinin uygulanması
· Zararlı maddelerin zararsız veya daha az zararlı değiştirilmesi
· Kapalı çalışma metotları uygulanması
· Ayırma (Tecrit) tedbiri alınması
· Islak çalışma metodu uygulanması
· Bakım ve temizliğin gereği gibi yapılması
· Ortam analizlerinin (ölçümlerinin) yapılması
TEHLİKE KAYNAKLARI
· Döner miller
· Çıkıntılar
· Açıkta dönen aksam
· Merdaneler
· Kayış kasnaklar
· Dişliler
· Kapalı yerde hareket eden parçalar
· Kazan içinde dönen aksamlar
· Aşındırıcılar
· Eziciler
· Vargel hareketi
· Kesici ağızlar …..
Önleme terimi ; İşin bütün aşamalarında var olan riskleri önlemek veya en aza indirmek için alınmış ya da alınması öngörülen tüm önlemlerdir.
Önleme terimi, risklerin tümünü önlemeyi değil, bu risklerden teknik gelişmelerin ve maliyet yarar dengelerinin olanak verdiği ussal bir düzeyde korunmayı anlatır.
Önleme politikasının amacı ; İşten kaynaklanan, işe bağlı olan ve işte meydana gelen kazaları ve sağlık zararlarını ve çalışma ortamına içselleşmiş riskleri olası en alt düzeye indirmektir.
Etkili bir politika uygulamak, önlemenin temelidir.
MAKİNE VE TEZGÂHLARDA ALINACAK GENEL TEDBİRLER
· Makine yerleştirilmesinin uygun olması
· Bütün hareketli kısımların mahfazalarla kapatılması
· Elektrikle çalışan makinelerin topraklanması
· Havayı kirleten makinelere uygun havalandırma yapılması
· Makine durdurulmadan tamir bakım ve temizlik yapılmaması
· Çalıştırma ve durdurma düğmelerinin uygun olması
· Operasyon noktasının koruyucu içine alınması
· İşe uygun aydınlatma yapılması
2. ORTAMA YÖNELİK KORUMA UYGULAMALARI
H A V A L A N D I R MA
Kirli hava insan sağlığını ve hayatını kötü etkileyen önemli faktörlerdendir.
Meslek hastalığının sebepleri :
· Fiziksel faktörler
· Kimyasal faktörler
· Biyolojik Faktörler
MESLEK HASTALIĞI : İşçinin, çalıştırıldığı işin niteliğine göre, tekrarlanan bir sebeple veya işin
yürütüm şartları içinde uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir.
MESLEK HASTALIKLARINA sebep olabilecek kirli hava ile ilgili faktörler;
A. TERMAL KONFOR
B. TOZ
C. GAZ
A- TERMAL KONFOR:
Termal konfor deyimi, çalışma ortamında, çalışanların büyük çoğunluğunun ISI, NEM, HAVA
AKIMI gibi iklim şartları açısından, GEREK BEDENSEL VE GEREKSE ZİHİNSEL faaliyetlerini
sürdürürken, belli bir rahatlık içinde bulunmasını ifade eder.
Termal konfor şartlarını etkileyen faktörler şunlardır:
1. ISI
2. NEM
3. HAVA AKIM HIZI
4. TERMAL RADYASYON
1. ISI (HAVA SICAKLIĞI):
İnsan vücudunda mevcut olan bu dengelerden biri de ısı (Sıcaklık) tır. Hasta olmayan normal
bir insan vücudunun sıcaklığı 36 derece santigrattır.
insan vücudunun ısısı 36 derece santigrat civarında kalması gerekmektedir. Aksi halde ateşimiz yükselir, yataklara düşeriz. Hakeza,ortam sıcaklığı çok düşük olursa, yine ısı transferi ile vücudun ısısı düşmeye ve donmaya başlarız.
Uygun ısı (Hava sıcaklığı) belirlemede de çeşitli faktörler göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
Bu faktörler ;
Yapılan işin niteliği(Ağır veya Hafif iş olması)
· Çalışanın fiziki ve ruhi yapısı(zayıf, şişman, sakin, heyecanlı, tez canlı, v.s.)
· Kişinin sağlık durumu(Hasta veya sağlıklı olması)
· Çalışanın giyim durumu(Kalın veya ince giymiş olması)
· Çalışanın beslenme durumu(Yapılan işe uygun veya uygun olmayan beslenme)
şeklinde sıralanabilir.
YÜKSEK SICAKLIĞIN SEBEP OLDUĞU RAHATSIZLIKLAR :
· Vücut ısısı regülasyonunun bozulması ile ısının 41 derece santigrata doğru çıkması sonucu
ISI ÇARPMASI,
· Tansiyon düşüklüğü, baş dönmesine yol açan ısı yorgunlukları
· Yüksek sıcaklık kaşıntıları, kırmızı lekeler şeklimde deri bozuklukları, moral bozukluğu, konsantrasyon bozukluğu, aşırı duyarlılık ve endişe
Endüstride DÜŞÜK SICAKLIK daha az rastlanmaktadır. Soğuk işyeri ortamları daha çok soğuk
hava depolarındaki işler, açıkta yapılan işler, gibi işlerdir. Düşük ısı (Yani soğuk ortam) uyuşukluk, uyku hali, organlarda hissizlik ve donma gibi olumsuz etkileri vardır. Soğuğa karşı uygun elbiseler giyerek ve uygun beslenerek tedbir almak mümkün olmaktadır.
2. NEM :
Sıcaklık yanında nemin de etkisi büyüktür. Havadaki nem miktarı mutlak ve bağıl nem olarak
ifade edilir.
Mutlak nem: Birim havadaki su miktarıdır.
Bağıl nem : Havadaki nem miktarının, aynı sıcaklıkta doymuş havadaki mutlak nemin yüzde kaçını ihtiva ettiğini gösterir.
İşçi sağlığı ve iş güvenliği yönünden bağıl nemin değeri önemlidir. Ancak, genel olarak herhangi bir işyerinde bağıl nem %30 ila %80 arasında olmalıdır. Yüksek bağıl nem, ortam sıcaklığının yüksek olması durumunda bunaltır, düşük olması durumunda ise üşüme ve ürperme hissi verir.
3. HAVA AKIM HIZI :
İşyerinde oluşan kirli havanın dışarı atılması, yerine temiz havanın alınması için, ortamda, uygun bir havalandırmanın olması, dolayısıyla uygun bir hava akımının olması zorunludur.
Ancak bu hava akımı 0,5 metre/saniyeyi aşması durumunda rahatsız edici esintiler meydana gelir.
B- TOZ :
TOZ, çeşitli büyüklükteki katı tanecikler için kullanılan genel bir sözcüktür. Daima hava veya başka bir gaz içinde karışım halinde bulunur. Bunların tane büyüklüğü genellikle 300 mikronun altındadır. Özgül ağırlığı az olan maddelerde bu büyüklük 1 mm ye kadar çıkabilir. Görüş sahasını azaltmakta, çalışanları rahatsız etmekte , iş randımanını düşürmekte, meslek hastalıklarına sebep olmaktadır.
Solunum sistemimiz 4 ana kısımdan oluşmaktadır :
1-Burun ve ağız,
2-Nefes borusu,
3-Bronşlar,
4-Bronşiyol ve alveoller.
Solunan tozların tane büyüklüğü genellikle 60 mikronun altındadır.
Solunum yoluyla akciğerlerdeki alveollere kadar ulaşan ve orada birikerek pnömokonyoz denilen toz hastalığını yapan tozların tane büyüklükleri 0,5-5 mikron arasındadır.
İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ AÇISINDAN TOZLARIN SINIFLANDIRILMASI :
· Fibrojenik tozlar: Silikoz, aspestoz gibi pnömokonyoza sebep olan tozlardır.
· Toksik tozlar: Vücuda alındıklarında akut veya kronik zehirlenmeye sebep olantozlardır. Bunlar kurşun, krom, kadbiyum, mangan, vanadyum gibi ağır metal tozlarıdır.
· Kanserojen tozlar : Kansere sebep olan tozlardır. Bunlar asbest, arsenik, berilyum, kromatlar, nikel tozları gibi tozlardır.
· Radyoaktif tozlar: Bunlar çok sayıda olmakla beraber en önemlileri uranyum, seryum, zirkonyum bileşikleri, trityum ve radyum tuzlarıdır.
· Alerji yapan tozlar: Bunlar bazı insanlarda allerji yapan, astın ve egzama gibi hastalıklara sebep olan tozlardır.
· İnert tozlar: Akciğerlerde birikebilen, fakat Herhangi bir hastalık yapmayan tozlardır.
BAZI SAYISAL NOTLAR :
· Yetişkin bir insanın saatte 30 metreküp temiz havaya ihtiyacı vardır.
· Normal şartlarda tabii havalandırma ile ortamın havasının saatte 2-3 defa değiştiği kabul edilmektedir.
· Çalışma yerlerinde kişi başına düşen hava hacmi 10 metreküp olmalıdır.
· Koğuşlarda “ “ “ “ “ 12 “ “
(Bu hava hacminin hesabında tavan yüksekliğinin 4 metreden fazlası hesaba katılmaz)
· Normal şartlarda işyerinin tavan yüksekliği en az 3 metre olmalıdır.
· Zararlı toz ve gazların bulunduğu ortamlarda tavan yüksekliği en az 3,5 metre olmalıdır.
· İşyerlerinde kişi başına düşen serbest alan miktarı en az 2,5 metrekare olmalıdır.
3.KİŞİYE YÖNELİK KORUMA UYGULAMALARI
· İşe uygun personel seçimi, eğitimi ve denetimi,
· İşe giriş sağlık muayenesi,
· Periyodik sağlık muayeneleri,
· Geri dönüş sağlık muayeneleri,
· Rehabilitasyon çalışmaları,
· Kişisel koruyucu donanımlar.
KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR
Kişisel koruyucu donanımların kullanımı, işçileri mesleki yaralanmalardan ve hastalıklardan korumayı amaçlayan çalışmaların son aşamasını oluşturur.
Kişisel koruyucu donanım: Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu amaca uygun olarak tasarımı yapılmış tüm alet, araç, gereç ve cihazları, ifade eder.
Kişisel koruyucu donanımların işyerlerinde kullanımı ve seçimi ile ilgili olarak aşağıdaki hususlara uyulmalıdır ;
· Kendisi ek risk yaratmadan ilgili riski önlemeye uygun olacaktır.
· 2. İşyerinde varolan koşullara uygun olacaktır.
· Kullanan işçinin sağlık durumuna ve ergonomik gereksinimlerine uygun olacaktır.
· Gerekli ayarlamalar yapıldığında kullanana tam uyacaktır.
· Kişisel koruyucu donanımlar talimatlara uygun olarak kullanılacak ve talimatlar işçiler tarafından anlaşılır olacaktır.
· İşveren, işçilerin kişisel koruyucu donanımları uygun şekilde kullanmaları için her türlü önlemi alacaktır.
Etkili bir kişisel koruma sağlamak için işçilere verilecek eğitimde:
· Kişisel koruyucu kullanılmasını gerektiren riskin önlenmesi için alınan önlemler
· Bu önlemlere rağmen sürmekte olan riskin düzeyi ve olası sağlık güvenlik etkileri
· Kişisel koruyucu ile çalışma zorunluluğunun bu etkileri önleme çabasından kaynaklandığı;
· Kişisel koruyucunun hangi etkilere karşı koruma sağladığı
· Kişisel koruyucunun nasıl kullanılacağı
· Kişisel koruyucunun bakımının ve temizliğinin nasıl yapılacağı
· Kişisel koruyucunun nerede ve nasıl saklanacağı , Anlatılmalı ve uygulamalı olarak gösterilmelidir.
0 yorum:
Yorum Gönder