KORUNMA POLİTİKALARI SAĞLIK VE GÜVENLİK KORUMA UYGULAMALARI

İş  sağlığı  ve  güvenliği  çalışmalarının  temel  amacı,  çalışanların  toplu  olarak  korunmasını

sağlamaktır. 

Bu amaçla, işyerlerinde iş kazaları ve meslek hastalıklarını önlemek ve çalışanların sağlıklı ve güvenli bir ortamda çalışmalarını sağlamak için yapılacak çalışmalar genel olarak üç ana başlık altında incelenebilir ;

1.  Tehlike kaynağına Yönelik Koruma Uygulamaları

İşyerindeki emniyetsiz durumların ve tehlike kaynaklarının ortadan kaldırması.

2.  Ortama Yönelik Koruma Uygulamaları

Ortadan kaldırılamayan tehlike kaynaklarının, çalışma ortamından ayrılması, izole edilmesi ve emniyetsiz davranışların önlenmesi.

3.  Kişiye Yönelik Koruma Uygulamaları

İşe uygun kişi seçimi, eğitim, denetim ve gerekli yerlerde uygun kişisel koruyucu donanımların kullanılması.

1.TEHLİKE KAYNAĞINA YÖNELİK KORUMA UYGULAMALARI

İş kazasının ve meslek hastalığının iki temel sebebi ; 

• tehlikeli durum
• tehlikeli davranış

TEHLİKELİ DURUMLAR

·         Uygun olmayan koruyucular

·         Koruyucusuz çalışma

·         Kusurlu alet teçhizat kullanma

·         Emniyetsiz yapılmış alet ve makine

·         Yetersiz, bakımsız bina, makine, alet

·         Yetersiz yada fazla aydınlatma

·         Yetersiz kişisel koruyucu

·         Yetersiz havalandırma

·         Emniyetsiz yöntem ve şartlar

TEHLİKELİ DAVRANIŞ

·         Emniyetsiz çalışma

·         Gereksiz hızlı çalışma

·         Uygun olmayan emniyet donanımı

·         Emniyetsiz yükleme, taşıma, istif

·         Emniyetsiz vaziyet alma

·         Tehlikeli yerlerde çalışma

·         Şaşırma, kızgınlık, üzgünlük, ürkme,şakalaşma

·         Kişisel koruyucu kullanmamak

ALINMASI GEREKLİ EMNİYET TEDBİRLERİ

·         İşyerinin uygun planlanması

·         En sağlıklı teknolojinin uygulanması

·         Zararlı maddelerin zararsız veya daha az zararlı değiştirilmesi

·         Kapalı çalışma metotları uygulanması

·         Ayırma (Tecrit) tedbiri alınması

·         Islak çalışma metodu uygulanması

·         Bakım ve temizliğin gereği gibi yapılması

·         Ortam analizlerinin (ölçümlerinin) yapılması

TEHLİKE KAYNAKLARI

·         Döner miller

·         Çıkıntılar

·         Açıkta dönen aksam

·         Merdaneler

·         Kayış kasnaklar

·         Dişliler

·         Kapalı yerde hareket eden parçalar

·         Kazan içinde dönen aksamlar

·         Aşındırıcılar

·         Eziciler

·         Vargel hareketi

·         Kesici ağızlar …..

Önleme terimi ;  İşin bütün aşamalarında var  olan  riskleri  önlemek  veya  en  aza  indirmek  için alınmış ya da  alınması  öngörülen  tüm önlemlerdir.

Önleme terimi,  risklerin  tümünü  önlemeyi  değil,  bu risklerden teknik gelişmelerin ve maliyet yarar dengelerinin olanak verdiği ussal bir düzeyde korunmayı  anlatır.

Önleme politikasının amacı ; İşten kaynaklanan, işe bağlı olan  ve  işte  meydana  gelen  kazaları  ve  sağlık  zararlarını  ve  çalışma ortamına  içselleşmiş riskleri olası en alt düzeye indirmektir.

Etkili  bir  politika  uygulamak,  önlemenin  temelidir.

MAKİNE VE TEZGÂHLARDA ALINACAK GENEL TEDBİRLER

·         Makine yerleştirilmesinin uygun olması

·         Bütün hareketli kısımların mahfazalarla kapatılması

·         Elektrikle çalışan makinelerin topraklanması

·         Havayı kirleten makinelere uygun havalandırma yapılması

·         Makine durdurulmadan tamir bakım ve temizlik yapılmaması

·         Çalıştırma ve durdurma düğmelerinin uygun olması

·         Operasyon noktasının koruyucu içine alınması

·         İşe uygun aydınlatma yapılması

2.  ORTAMA YÖNELİK KORUMA UYGULAMALARI

H A V A L A N D I R MA

Kirli hava insan sağlığını ve hayatını kötü etkileyen önemli faktörlerdendir.

Meslek hastalığının sebepleri :

·         Fiziksel faktörler

·         Kimyasal faktörler

·         Biyolojik Faktörler

MESLEK HASTALIĞI : İşçinin, çalıştırıldığı işin niteliğine göre, tekrarlanan bir sebeple veya işin

yürütüm şartları içinde uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir.

MESLEK HASTALIKLARINA sebep olabilecek kirli hava ile ilgili  faktörler;

A.   TERMAL KONFOR

B.    TOZ

C.    GAZ

A- TERMAL KONFOR: 

Termal konfor deyimi, çalışma ortamında, çalışanların büyük çoğunluğunun  ISI, NEM, HAVA

AKIMI gibi iklim şartları açısından, GEREK BEDENSEL VE GEREKSE ZİHİNSEL  faaliyetlerini

sürdürürken, belli bir rahatlık içinde bulunmasını ifade eder.

Termal konfor şartlarını etkileyen faktörler şunlardır:

1. ISI

2. NEM

3. HAVA AKIM HIZI

4. TERMAL RADYASYON 

1.     ISI (HAVA SICAKLIĞI):

İnsan vücudunda mevcut olan bu dengelerden biri de ısı (Sıcaklık) tır. Hasta olmayan normal

bir insan vücudunun sıcaklığı 36 derece santigrattır.

insan vücudunun ısısı 36 derece santigrat civarında kalması gerekmektedir. Aksi halde ateşimiz yükselir, yataklara düşeriz. Hakeza,ortam sıcaklığı çok düşük olursa, yine ısı transferi ile vücudun  ısısı düşmeye ve donmaya başlarız.

Uygun  ısı  (Hava  sıcaklığı)  belirlemede  de  çeşitli  faktörler  göz  önünde  bulundurulması gerekmektedir. 

Bu faktörler ;

 Yapılan işin niteliği(Ağır veya Hafif iş olması)

·         Çalışanın fiziki ve ruhi yapısı(zayıf,  şişman, sakin, heyecanlı, tez canlı, v.s.)

·         Kişinin sağlık durumu(Hasta veya sağlıklı olması)

·         Çalışanın giyim durumu(Kalın veya ince giymiş olması)

·         Çalışanın beslenme durumu(Yapılan işe uygun veya uygun olmayan beslenme)

şeklinde sıralanabilir.     

YÜKSEK SICAKLIĞIN SEBEP OLDUĞU RAHATSIZLIKLAR :

· Vücut ısısı regülasyonunun bozulması ile ısının 41 derece santigrata doğru çıkması sonucu

 ISI ÇARPMASI,

· Tansiyon düşüklüğü, baş dönmesine yol açan ısı yorgunlukları

· Yüksek sıcaklık kaşıntıları, kırmızı lekeler şeklimde deri bozuklukları, moral bozukluğu, konsantrasyon bozukluğu, aşırı duyarlılık ve endişe

Endüstride DÜŞÜK SICAKLIK  daha az rastlanmaktadır. Soğuk işyeri ortamları daha çok soğuk

hava depolarındaki işler, açıkta yapılan işler, gibi işlerdir. Düşük ısı (Yani soğuk ortam) uyuşukluk, uyku hali, organlarda hissizlik ve donma gibi olumsuz etkileri vardır. Soğuğa karşı uygun elbiseler giyerek ve uygun beslenerek tedbir almak mümkün olmaktadır.

2.    NEM :

Sıcaklık yanında nemin de etkisi büyüktür. Havadaki nem miktarı mutlak ve bağıl nem olarak

ifade edilir.

Mutlak nem: Birim havadaki su miktarıdır.

Bağıl nem  : Havadaki nem miktarının, aynı sıcaklıkta doymuş havadaki mutlak nemin yüzde kaçını ihtiva ettiğini gösterir.

İşçi sağlığı ve iş güvenliği yönünden bağıl nemin değeri önemlidir. Ancak, genel olarak herhangi bir işyerinde bağıl nem %30 ila %80 arasında olmalıdır. Yüksek bağıl nem, ortam sıcaklığının yüksek olması durumunda bunaltır, düşük olması durumunda ise üşüme ve ürperme hissi verir.

3.    HAVA AKIM HIZI :

İşyerinde oluşan kirli havanın dışarı atılması, yerine temiz havanın alınması için, ortamda, uygun bir havalandırmanın olması, dolayısıyla uygun bir hava akımının olması zorunludur.

Ancak bu hava akımı 0,5 metre/saniyeyi aşması durumunda rahatsız edici esintiler meydana gelir.

B-  TOZ  :

TOZ, çeşitli büyüklükteki katı tanecikler için kullanılan genel bir sözcüktür. Daima hava veya başka  bir  gaz  içinde  karışım  halinde  bulunur.  Bunların  tane  büyüklüğü  genellikle  300 mikronun altındadır. Özgül ağırlığı az olan maddelerde bu büyüklük 1 mm ye kadar çıkabilir. Görüş sahasını azaltmakta, çalışanları rahatsız etmekte , iş randımanını düşürmekte, meslek hastalıklarına sebep olmaktadır.

Solunum sistemimiz 4 ana kısımdan oluşmaktadır :

 1-Burun ve ağız,

2-Nefes borusu,

3-Bronşlar,

4-Bronşiyol ve alveoller.

Solunan  tozların  tane  büyüklüğü  genellikle  60  mikronun  altındadır.

Solunum  yoluyla akciğerlerdeki  alveollere  kadar  ulaşan  ve  orada  birikerek  pnömokonyoz  denilen  toz hastalığını  yapan  tozların  tane  büyüklükleri  0,5-5  mikron  arasındadır.

İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ AÇISINDAN TOZLARIN SINIFLANDIRILMASI :

·         Fibrojenik tozlar:  Silikoz, aspestoz gibi pnömokonyoza sebep olan tozlardır.

·         Toksik  tozlar:  Vücuda  alındıklarında  akut  veya  kronik  zehirlenmeye  sebep  olantozlardır.  Bunlar  kurşun,  krom,  kadbiyum,  mangan,  vanadyum  gibi  ağır  metal tozlarıdır.

·    Kanserojen  tozlar  :  Kansere sebep olan tozlardır. Bunlar asbest, arsenik, berilyum, kromatlar, nikel tozları gibi tozlardır.

·  Radyoaktif tozlar: Bunlar çok sayıda olmakla beraber en önemlileri uranyum, seryum, zirkonyum bileşikleri, trityum ve radyum tuzlarıdır.

·         Alerji yapan  tozlar:  Bunlar  bazı  insanlarda  allerji  yapan,  astın  ve  egzama  gibi hastalıklara sebep olan tozlardır.

·    İnert tozlar: Akciğerlerde birikebilen, fakat Herhangi bir hastalık yapmayan tozlardır.

BAZI SAYISAL NOTLAR :

·         Yetişkin bir insanın saatte 30 metreküp temiz havaya ihtiyacı vardır.

·    Normal şartlarda tabii havalandırma ile ortamın havasının saatte 2-3 defa değiştiği kabul edilmektedir.

·         Çalışma yerlerinde kişi başına düşen hava hacmi  10 metreküp olmalıdır.

·         Koğuşlarda                 “       “         “       “        “         12       “            “

      (Bu hava hacminin hesabında tavan yüksekliğinin  4 metreden fazlası hesaba katılmaz)

·         Normal şartlarda işyerinin tavan yüksekliği en az 3 metre olmalıdır.

·   Zararlı toz ve gazların bulunduğu ortamlarda tavan yüksekliği en az 3,5 metre olmalıdır.

·     İşyerlerinde  kişi başına düşen serbest alan miktarı en az 2,5 metrekare olmalıdır.

3.KİŞİYE YÖNELİK KORUMA UYGULAMALARI

·         İşe uygun personel seçimi, eğitimi ve denetimi,

·         İşe giriş sağlık muayenesi,

·         Periyodik sağlık muayeneleri,

·         Geri dönüş sağlık muayeneleri,

·         Rehabilitasyon çalışmaları,

·         Kişisel koruyucu donanımlar.

KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR

Kişisel koruyucu donanımların kullanımı, işçileri mesleki yaralanmalardan ve hastalıklardan korumayı amaçlayan çalışmaların son aşamasını oluşturur.  

Kişisel koruyucu donanım: Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu amaca uygun olarak tasarımı yapılmış tüm alet, araç, gereç ve cihazları, ifade eder.

Kişisel koruyucu donanımların işyerlerinde kullanımı ve seçimi ile ilgili olarak aşağıdaki hususlara uyulmalıdır ;

·         Kendisi ek risk yaratmadan ilgili riski önlemeye uygun olacaktır.

·         2.  İşyerinde varolan koşullara uygun olacaktır.

·      Kullanan işçinin sağlık durumuna ve ergonomik gereksinimlerine uygun olacaktır.

·         Gerekli ayarlamalar yapıldığında kullanana tam uyacaktır. 

·   Kişisel  koruyucu  donanımlar  talimatlara  uygun  olarak  kullanılacak  ve  talimatlar  işçiler tarafından anlaşılır olacaktır.

·     İşveren, işçilerin kişisel koruyucu donanımları uygun şekilde kullanmaları için her türlü önlemi alacaktır.

Etkili bir kişisel koruma sağlamak için işçilere verilecek eğitimde:

·         Kişisel koruyucu kullanılmasını gerektiren riskin önlenmesi için alınan önlemler

·    Bu önlemlere rağmen sürmekte olan riskin düzeyi ve olası sağlık güvenlik etkileri

·         Kişisel  koruyucu  ile  çalışma  zorunluluğunun  bu  etkileri  önleme  çabasından kaynaklandığı;

·         Kişisel koruyucunun hangi etkilere karşı koruma sağladığı

·         Kişisel koruyucunun nasıl kullanılacağı

·         Kişisel koruyucunun bakımının ve temizliğinin nasıl yapılacağı

·    Kişisel koruyucunun nerede ve nasıl saklanacağı , Anlatılmalı ve uygulamalı olarak gösterilmelidir.