TIBBİ TERMİNOLOJİ 8-14 ÜNİTE ARASI FİNALLERE KADAR

TIBBİ TERMİNOLOJİ  DERSİ  8-14  ÜNİTE ARASI FİNALLERE KADAR

ÜNİTE 8:

 SİNDİRİM SİSTEMİ

***Sindirimin aşamaları;  Yeme,  İlerletme,  Mekanik sindirim,  Kimyasal sindirim,  Emilim,  Dışkılamadır

Sindirim sistemindeki organlar iki grupta toplanır:

1. Sindirim kanalı (canalis alimentarius):

 Ağız boşluğu (cavitas oris)                       Yutak (pharynx)                           Yemek borusu (oesophagus),

 Mide (gaster)                                                İnce barsaklar (intestinum tenue)

 Kalın bağırsaklar (intestinum crassum)

2. Sindirime yardımcı organlar ve bezler:

 Dişler (dentes)                               Dil (lingua)                      Tükrük bezleri (glandulae salivariae)

 Karaciğer (hepar)                        Pankreas (pancreas)

 Safra kesesi (vesica fellea, vesica biliaris

CAVITAS ORIS (AĞIZ BOŞLUĞU) :Sindirim kanalının başlangıc kısmıdır. Ağız boşluğu önde üst dudak (labium superius) ve alt dudak (labium inferius), yanlarda yanaklar (buccae), üstte sert damak (palatum durum) ve yumuşak damak (palatum molle), altta dil (lingua) ve dilin oturduğu ağız döşemesi (diaphragma oris) ve arkada boğaz geçidi (isthmus faucium) ile çevrilidir

DİŞLER (DENTES):İnsanlardaki dişler iki gruba ayrılır. 6. ayda başlayıp 3 yaş civarında tamamlanan süt dişleri (dentes decidui) ve 6. yaşta başlayıp 20-30’lu yaşlarda tamamlanan daimi dişler (dentes permanentes)’dir. Süt dişleri, her bir yarım çenede 5 tane olmak üzere 20 tanedir. Bu beş dişin ikisi kesici (dentes incisivi), biri köpek dişi (dens caninus) ve ikisi süt azı dişleri (dentes molares)’dir. Daimi dişler her bir çenede 8 tane olmak üzere toplam 32 tanedir. Bu 8 tane dişin; 2 tanesi kesici dişler (dentes incisivi), 1 tanesi köpek dişi (dens caninus), 2 tanesi küçük azı dişleri (dentes premolares) ve 3 tanesi azı dişleri (dentes molares)’dir.

Dişler şekil ve yaptığı iş bakımından üçe ayrılır: Kesici, parçalayıcı ve azı dişler.

DİL (LINGUA):Dil mukoza ile örtülü, kastan yapılmış bir organdır. Tat duyusunun alınması, çiğneme, yutma ve konuşma fonksiyonlarında rol oynar

TÜKÜRÜK BEZLERİ (GLANDULAE SALIVARIAE):Tükrük bezleri; büyük tükrük bezleri ve küçük tükrük bezleri olmak üzere iki gruba ayrılır.

Büyük tükrük bezleri (glandulae salivariae majores):

 Kulak altı bezi (glandula parotidea)

 Çene altı bezi (glandula submandibularis)

 Dil altı bezi (glandula sublingualis)

Küçük tükrük bezleri (glandulae salivariae minores): Ağız içinde, dudak ve damakta çok sayıda küçük tükrük bezi vardır.

YUTAK (PHARYNX) :Yutak hem solunum hem de sindirim sisteminin bir parçası olarak rol oynar. Önünde yer alan yakın ilişkili boşluklara göre üç bölüme ayrılır.

YEMEK BORUSU (OESOPHAGUS):Yutak ile mide arasında yerleşmiş bir borudur. İstirahat hâlinde kapalıdır, içinden lokma geçerken açılır. Geçtiği bölgelere göre üç kısma ayrılır; boyun (cervical), göğüs (torakal) ve karın (abdominal). Boyunda başlar, göğüs boşluğunu geçer ve karın boşluğunda mide ile birleşir

MİDE (GASTER; VENTRICULUS):Sindirim kanalının asimetrik olarak genişlediği yerdir. Gıdalar midede hem mekanik hem de kimyasal sindirime maruz kalırlar.

İNCE BAĞIRSAKLAR (INTESTINUM TENUE):İnce bağırsaklar, midenin pilor’undan başlar, kalın bağırsakların valva ilealis’ine kadar uzanır. Yaklaşık uzunluğu 6-7 metre kadardır. Karın boşluğunun orta ve alt kısımlarını doldurur. Sindirilmiş besinlerin asıl emildiği yerdir

KALIN BAĞIRSAKLAR (INTESTINUM CRASSUM) :Kalın bağırsaklar valva ilealis ile başlar, anus’e kadar uzanır. Yaklaşık olarak bir buçuk metre uzunluğundadır. Kalın bağırsaklar sekum (kör barsak), çıkan kolon, enine kolon, inen kolon ve rektum’dan oluşur

KARACİĞER (HEPAR):Vücudumuzdaki en büyük bezdir. Diyafragmanın altında, karnın sağ üst kadranında yerleşir. Yaklaşık 1500 gram ağırlığındadır

PANKREAS (PANCREAS):Pankreas karın boşluğunda bulunur. 70-100 gram ağırlığında, 12-15 cm uzunluğunda hem iç salgı (endocrin) hem de dış salgı (exocrin) görevi olan bir bezdir. İç salgı bezi olarak insülin salgılayarak kan şekerini düzenler

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Süt dişleri (dentes decidui) kaç tanedir?

a) 10                      b) 16                     c) 20                      d) 24                     e) 32

2. Sindirim kanalında yutaktan sonra hangi organ gelir?

a) Ağız boşluğu                                b) Yemek borusu            c) Mide                d) İnce barsaklar              e) Kalın Barsaklar

3. Aşağıdakilerden hangisi karaciğerin loblarından değildir?

a) Lobus dexter               b) Lobus Sinister              c) Lobus quadratus         d) Lobus caudatus          e) Lobus superior

4. Sindirim organlarından hangisinin hem iç hem de dış salgı fonksiyonu vardır?

a) Mide                b) Pankreas       c) İnce barsaklar              d) Kalın barsaklar             e) Tükrük bezleri

5. Palatum durum (sert damak) aşağıda verilen hangi iki kemik tarafından oluşturulur?

a) Maxilla-Mandibula                                    b) Maxilla-Palatinum                                     c) Mandibula-Palatinum             

d) Vomer-Palatinum                                     e) Maxilla-Vomer

6. Aşağıdakilerden hangisi büyük tükrük bezlerindendir?

a) Gl. labiales                    b) Gl. buccales                  c) Gl. palatinae                                 d) Gl. linguales                 e) Gl. parotidea

7. Aşağıdakilerden hangisi yemek borusunun darlıklarından değildir?

a) Yemek borusunun girişi                                          b) Yemek borusunun arcus aortae’yı çaprazladığı yer

c) Sol ana bronşu çaprazladığı yer                            d) Kalbin atriumuna komşu parçası

e) Diyafragmayı geçtiği yer

8. Aşağıdakilerden hangisi midenin bölümlerinden değildir?

a) Kardia              b) Fundus           c) Corpus            d) Apex               E) Pilor

9. Aşağıdakilerden hangisi ince barsaklarla ilgili değildir?

a) Duodenum   b) Jejunum        c) İleum               d) Plicae circulares          e) Plicae semilunares

10. Aşağıdakilerden hangisi kalın barsakların bölümlerinden değildir?

a) Sekum            b) Çıkan kolon   c) Antrum           d) İnen kolon    e) Sigmoid

Cevap Anahtarı 1.C, 2.B, 3.E, 4.B, 5.B, 6.E, 7.D, 8.D, 9.E, 10.C

ÜNİTE 9:

 ÜRİNER SİSTEM

Üriner sistem organları;

a) Ren (böbrek)                                                              b) Ureter (idrar borusu)

c) Vesica urinaria (mesane=idrar kesesi)              d) Urethra (idrar kanalı)

Böbrekler (Renes) :Böbrekler karın arka duvarında, bel bölgesinin sağ ve sol tarafında yer alan iki organdır. Her birinin ağırlığı yaklaşık olarak 150 gram kadardır

Ureter :Böbrek tarafından süzülen idrar sırasıyla calices renalis minores, calices renalis majores, pelvis renalis'ten geçtikten sonra ureter'e ulaşır. Ureter, böbrek tarafından oluşturulan idrarı mesaneye taşır. Ureter’in uzunluğu yaklaşık olarak 25-30 cm, ortalama çapı 3 mm (1-10 mm de olabilir)'dir.

Mesane :Mesane; pelvis boşluğunda yer alan, duvarında düz kasların bulunduğu torba şeklindeki bir organdır. İdrarın depolandığı yerdir. Ortalama hacmi 350-500 cc kadardır.

Urethra:Urethra, mesanedeki idrarın dışarıya atılmasını sağlayan bir kanaldır. Urethra'nın uzunluğu erkeklerde 15-20 cm, kadınlarda ise 3-5 cm kadardır. Erkeklerde urethra, prostat bezinin ve penis'in içinden geçerek dış ortama açılır. Ayrıca sperm kanalları da prostat bezi içerisinde urethra'ya açılmaktadır. Prostat bezi hipertrofisi (prostat büyümesi), idrar yapma güçlüğüne sebep olmaktadır. Urethra, erkeklerde prostat bezinin içerisinden geçer.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Aşağıdakilerden hangisi idrar borusu olarak tanımlanmaktadır?

a ) Ureter            b ) Mesane        c ) Urethra          d ) Cortex renalis             e ) Hilum renalis              

2. Böbreğin en küçük fonksiyonel birimine ne ad verilir?

a ) Nefrit             b ) Nefron          c ) Medulla renalis          d ) Korteks renalis           e ) Glandula suprarenalis

3. Böbreklerde idrarın oluşumunu sağlayan yapılar nerede bulunur?

a ) Pelvis renalis               b ) Medulla renalis          c ) Cortex renalis             d ) Calyx major                                 e ) Hilum renale

4. Aşağıdakilerden hangisi idrarı biriktiren ve dolduğu zaman dışarıya atılmasını sağlayan kese şeklinde bir organdır?

a ) Pelvis renalis               b ) Cortex renalis             c ) Medulla renalis          d ) Hilum renale               e ) Mesane

5. Sperm kanalları aşağıdaki yapılardan hangisine açılmaktadır?

a ) Ureter            b ) Mesane        c ) Pelvis renalis               d ) Urethra         e ) Calyx major

6. Uyku sırasında idrarı tutamamaya ne ad verilir?

a ) Enuresis nocturna     b ) Extrophia vesica        c ) Glob vesicale               d ) Stranguria    e ) Dialysis

7. Pelvis renalis'te idrar birikmesinden dolayı böbreğin şişmesine ne ad verilir?

a ) Nefroz           b ) Sistit               c ) Hidronefroz                                 d ) Nefrit             e ) Piyüri

8. Radyoopak madde verilmesi suretiyle mesanenin radyografisinin çekilmesine ne ad verilir?

a ) Piyelografi    b ) Sistografi      c ) Sistotomi       d ) Sistoskopi     E ) Sistostomi

9. Böbreklerin iltihaplanmasına ne ad verilir?

a ) Miksiyon       b ) Noktüri          c ) Nefroz            d ) Nefrolityazis               e ) Nefrit

10. İdrar yapma olayına ne ad verilir?

a ) Noktüri          b ) Oligüri            c ) Miksiyon       d ) Nefroz           e ) Poliüri

Cevap Anahtarı :1.A, 2.B, 3.C, 4.E, 5.D, 6.A, 7.C, 8.B, 9.E, 10.C

ÜNİTE 10:

 ÜREME SİSTEMİ

Genital sistem, kadın ve erkek genital sistemi olmak üzere ikiye ayrılır.

Erkek genital sistemi dış ve iç genital organlar başlığı altında incelenir. Erkek dış genital organları; scrotum ve penis’dir. Erkek iç genital organları; testis, epididymis, ductus deferens, ductus ejaculatorius, vesicula seminalis, prostate ve gl. bulbourethralis’dir.

Kadın genital sistemi de dış ve iç genital organlar başlığı altında incelenir. Kadın dış genital organları; mons pubis, labium majus pudenda, labium minus pudenda, clitoris, vestibulum vaginae, bulbus vestibuli, glandula vestibularis major ve glandulae vestibulares minores’dir. Kadın iç genital organları; ovarium, tuba uterine, uterus ve vagina’dır.

KADIN GENİTAL ORGANLARI

Kadın Dış Genital Organları (Vulva) .

 Mons pubis (mons veneris): Pubis tümseği cilt altı yağ dokusunun yaptığı kabarıklıktır. Pubertede pubes adı verilen kıllarla örtülüdür.

 Labium majus pudenda: Pudendum’un büyük dudağı

 Labium minus pudenda: Pudendum’un küçük dudağı

 Clitoris: Bızır Erkekteki penise karşılık gelir. Erektil bir organdır. Clitoris’in glans clitoridis, corpus clitoridis ve crus clitoridis olmak üzere üç bölümü vardır.

 Vestibulum vaginae: Vagina vestibülü vagina, hymen (kızlık zarı) adı verilen müköz membranla kısmen kapatılır. En sık görülen formu hymen anularis’tir. İlk cinsel temasta hymen yırtılır (deflorasyon).

 Bulbus vestibuli: Vestibül şişkinliği

 Glandula vestibularis major (Bartolini): Büyük vestibüler bez

 Glandulae vestibulares minores: Küçük vestibüler bezler

Kadın İç Genital Organları

 Ovarium: Yumurtalık Kadın cinsiyet hücresi ovum’un yapıldığı yerdir. Erkeklerdeki testis’in karşılığıdır

 Tuba uterine (salpinx, fallopian tüpü): Uterus borusu Fertilization (döllenme) tüp içinde olur.

 Uterus (metra, hystera): Döl yatağı, rahim lvis boşluğu içerisinde, önde mesane, arkada rectum arasında, baş aşağı armut şeklinde, kalın duvarlı, önden arkaya yassı, içi boş, kas yapısında bir organdır

 Vagina (colpos): Döl yolu, hazne, kadın çiftleşme organı Uterus’dan vestibulum vaginae’ye kadar uzanan, kadın çiftleşme organıdı

Kadın Dış Genital Organları

Kadın dış genital organlarının ortak adı vulva’dır.

ERKEK GENİTAL ORGANLARI

Erkek Dış Genital Organları

Penis: Kamış. Erkeklerde idrar çıkarma ve çiftleşme organı. Phallus.

Scrotum: Testisleri içinde bulunduran torba, husye torbası, haya (testis) torbası, skrotum.

Erkek İç Genital Organları

Testis: Er bezi. Erkek cinsiyet hücresi spermin yapıldığı erkek cinsiyet bezi. Scrotum içerisinde yer alır, erkek üreme hücresi spermium’un yapıldığı yerdir

Epididymis: Erbezi üstü, epididim.

Ductus deferens: Sperma kanalı. Meni yollarına dahil olan ve epididimisten, ductus ejaculatorius'a kadar meniyi ileten kanal.

Ductus ejaculatorius: Ejakülasyon kanalı.

Vesicula seminalis: Seminal bez. Meni keseciği.

Prostate: Prostat bezi.

Gl. Bulbourethralis (Cowper bezi): Bulboüretral bez.

*** •Kadın ve erkek üreme sisteminde birbirinin karşılığı olan organlar aşağıdaverilmiştir.

•Kadın                                                Erkek

•clitoris                                                               penis

•labium majus pudendi                              scrotum

•labium minus pudendi                               pars spongiosum urethrae

•ovarium                                           testis

•ovum                                                spermatozoon

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Kadın dış genital organlarının ortak adı aşağıdakilerden hangisidir?

a) Mons pubis                                  b) Vulva                                              c) Vestibulum vaginae

d) Bulbus vestibuli                          e) Glandula vestibularis major (Bartolini)

2. Aşağıdakilerden hangisi, uterusun bölümlerinden değildir?

a) Fundus uteri                                b) Corpus uteri                                c) Isthmus uteri               d) Cervix uteri                  e) Fornix uteri

3. Bulbus penis’i oluşturan yapı aşağıdakilerden hangisidir?

a) Corpus cavernosum penis                     b) Corpus spongiosum penis                     c) Glandula prostatica

d) Glandula bulbourethralis                       e) Ductus deferens

4. Erkeklerdeki scrotum’un kadınlardaki homoloğu aşağıdakilerden hangisidir?

a) Mons veneris pudenda                          b) Vestibulum vaginae                                 c) Labium majus pedendi

d) Labium minus pudenda                          e) Bulbus vestibule

5. Excavatio recto-uterina (Douglas çıkmazı) nerede bulunur?

a) Mesane-uterus          b) Rectum-uterus           c) Rectum-sacrum          d) Pubis-mesane             e) Mesane-rectum

9. Aşağıdaki yapıların hangisinde sıvı birikimi hydrocele neden olur?

a) Fascia spermatica externa                     b) Fascia spermatica interna                      c) Fascia cremasterica  

d) Tunica vaginalis testis                              e) Tunica albuginea

10. Aşağıdakilerden hangisi ovarium’un alt ucuna tutunur?

a) Tuba uterina                                                b) Ligamentum suspensorium ovarii                      c) Ligamentum ovarii proprium

d) Lig. teres uteri                            e) Ligamentum cardinale (Mackenrodt's ligament)

Cevap Anahtarı :1.B, 2.E, 3.B, 4.C, 5.B, 6.D, 7.B, 8.E, 9.D, 10.C

ÜNİTE 11

 ENDOKRİN SİSTEM

***Endokrin bezlerin meydana getirdiği sisteme Endokrin Sistem denir

Endokrin sistemi oluşturan organlar

A. Glandulae hypophysis (hipofiz bezi)                                                B. Glandulae thyroidea (tiroid bezi)

C. Glandulae suprarenalis (böbreküstü bezi)                     D. Glandulea parathyroidea (paratiroid bezler)

E. Glandulae pinealis (epifiz bezi)                                           F. Thymus

*** Endokrin sistem organlarının salgılarına hormon denir

A) HİPOFİZ BEZİ: Hipofiz bezi, beynin alt tarafında yer alır. Ağırlığı yaklaşık 500 mg. dır

B) TROİD BEZİ: Tiroid bezini dıştan saran bağ dokusuna capsula fibrosa denir. Damar yönünden zengin olduğu için rengi kırmızı-kahverengindedir. Tiroid bezinin ağırlığı 25 gr. kadardır.

Tiroid bezinin hormonları, hipofiz bezinden salgılanan "tiroid stimule edici hormon" tarafından kontrol edilir.

Tiroid bezinin salgıladığı hormonlar;

 T3 (triiyodotironin)

 T4 (tiroksin)

 Thyrocalcitonin

Tiroid hormonlarından T3 ve T4, vücudun metabolik faaliyetlerini ve vücut ısısını düzenler. Ayrıca çocukların fiziksel ve mental gelişimine de yardımcı olur.

C) BÖBREK ÜSTÜ BEZ: Adrenal bez olarak da adlandırılırlar. Her birinin ağırlığı 5 gr. kadardır.sağ ve sol böbreklerin üst kısımlarında yer alır.  

a) Kortex bölümünden salgılanan hormonlar ve etkileri:

1) kortizo: Protein, yağ ve karbonhidrat metabolizması üzerine etkilidir.

2) aldosteron: Vücudun sıvı ve elektrolit dengesi üzerine etkileri vardır.

3) Sex hormonları (östrojen ve testosteron): Erkekte ses kalınlaşması, kıllanma ve kaslar üzerinde etkilidir. Kadında ise cinsiyet içgüdüsünün meydana gelmesinde fonksiyonları vardır.

b) Medulla bölümünden salgılanan hormonlar ve etkileri:

1) Adrenalin (epinefrin),

2) Noradrenalin (norepinefrin)

D) PARATROİD BEZİ: Paratiroid bezleri, tiroid bezinin loblarının arka kısmında ikisi sağda, ikisi de solda olmak üzere yer alır. Mercimek tanesi büyüklüğündedirler. Paratiroid bezler, salgıladıkları parathormon sayesinde kanda kalsiyum ve fosfor metabolizmasını düzenler. Parathormon, kemiklerdeki kalsiyumun kana geçmesini sağlar

E) EPİFİZ BEZİ: Epifiz bezi, beynin arka ve orta bölümünde bulunur. Işık, bezin aktivitesini azaltır. Bu durum bezden melatonin salınmasını inhibe eder. Melatonin salgısının inhibe olması, "jet-lag" ve “work shift sendromu" gibi uyku düzensizliklerinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Jet-lag, gece ve gündüz saatlerinin değiştiği uzun mesafeli uçak yolculuklarında görülü

F) THYMUS: Timus, thorax boşluğunda kalbin ön ve üst tarafında bulunur. Sağ ve sol iki lobdan meydana gelir. Endokrin bir bez olmasının yanı sıra primer lenfoid organlardandır.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Aşağıdakilerden hangisi hipertiroidi kelimesinin karşılığıdır?

a) Kortizol hormonu azlığı                           b) Tiroid hormonu azlığı                               c) Tiroid hormonu fazlalığı

d) Paratiroid hormonu azlığı                       e) Paratiroid hormonu fazlalığı

2. Böbreküstü bezlerinin kortex kısmının salgılama yetersizliği sonucu derinin renginde koyulaşma, güçsüzlük ve kan basıncı düşüklüğü ile seyreden hastalık aşağıdakilerden hangisidir?

a) Cushing hastalığı         b) Miksödem    c) Feokromositoma        d) Diabetes insipidus     e) Addison hastalığı

3. Aşağıdaki hormonların hangisinin yetersizliğinde diabedes insipidus hastalığı meydana gelir?

a) Antidiüretik hormon (ADH)                   b) Adrenokorticotropik hormon (ACTH)                              c) Aldosteron

d) Oksitosin                                                      e) Vazopressin

4. İnsana mutluluk, canlılık ve zindelik hissi veren hormon aşağıdakilerden hangisidir?

a) Melatonin     b) Serotonin      c) Dopamin        d) Testesteron                 e) Östrojen

5. Aşağıdaki hormonlardan hangisi kalsiyum metabolizmasını düzenler?

a) Adrenalin       b) Dopamin        c) Serotonin       D) Tiroksin          e) Parathormon

6. Thorax boşluğunda kalbin ön ve üst tarafında bulunan endokrin organ aşağıdakilerden hangisidir?

a) Hipofiz            b) Tiroid               c) Thymus           d) Paratiroid      e) Pancreas

7. Adrenalektomi nedir?

a) Böbreküstü bezinin çıkarılması            b) Hipofiz bezinin çıkarılması      c) Tiroid bezinin çıkarılması

d) Paratiroid bezinin çıkarılması                e) Epifiz bezinin çıkarılması

8. Böbreküstü bezlerinin kortex tabakasından salınan, kanda sodyum ve potasyum dengesini ayarlayan hormon aşağıdakilerden hangisidir?

a) Melatonin     b) Androjen       c) Vasopressin d) Aldosteron   e) Oksitosin

9. Aşağıdaki hormonlardan hangisi vücutta suyun tutulmasına neden olur?

a) ACTH               b) Östrojen        c) Kalsitonin       d) Antidiüretik hormon                e) Gigantizm

10. Endokrin sistem organlarının salgılarına ne ad verilir?

a) Target organ                b) Hormon         c) Tiroid               d) Paratiroid      e) Thymus

Cevap Anahtarı :1.C, 2.E, 3.A, 4.B, 5.E, 6.C, 7.A, 8.D, 9.D, 10.B

ÜNİTE 12

 SİNİR SİSTEMİ

Sinir sisteminin görevleri:

 İç ortamın dengede tutulması,                              Dışarıdan gelen uyarılara cevap verme,

 Reflekslerin oluşturulması,                                      İstemli çalışan çizgili kasları kontrol etme,

 İstem dışı çalışan düzkasları, kalp kası ve salgı bezlerini kontrol etme,

 Duygularımız, algılarımız, kişilik, hafıza ve öğrenme gibi fonksiyonları yerine getirme

Tipik bir nöron aşağıdaki kısımlardan oluşur:

1. Hücre gövdesi (corpus neurale, perikaryon, soma)                    2. Akson (axon)

3. Dendritler (Dendritum)                                                                           4. Presinaptik uçlar (presinaptik terminalle

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ :Merkezî sinir sistemi olarak da bilinir. Tüm beyin ve omurilikten oluşur. Tüm beyin kısaca beyin olarak kullanılır. Beyin, cranium adı verilen kemik yapı içerisinde, omurilik ise columna vertebralis denilen kemik yapı içerisinde korunur. Beyin ve omurilik beyaz cevher (substantia alba) ve gri cevher (substantia grisea)’den oluşur.

Hypothalamus: Hem endokrin sistemin hem de otonom sinir sisteminin fonksiyonlarını düzenler. Ayrıca;

 Gıda alınımını düzenler, açlık ve tokluk merkezi buradadır.

 Sıvı alınımını düzenler, susama merkezi buradadır.

 Biyolojik ritmi düzenler. Uyku ve uyanıklık halini ayarlar.

 Emosyonel (Duysusal) davranışları kontrol eder.

 Seksüel davranışları kontrol eder.

 Vücut sıcaklığını ayarlayan merkez buradadır (termoregülasyon

MESENCEPHALON :Tüm beyin içerisinde en küçük kısmı oluşturur. Ekstrapiramidal sistemde yer alan bazı çekirdekler mezensefalonda bulunur. Çeşitli reflekslerin merkezlerini içerir.

Cerebellum:

Beyincik, tüm beyinin telencephalon’dan sonraki ikinci büyük kısmıdır. Yaklaşık 150 gram ağırlığındadır. Tüm beynin yaklaşık 1/10’unu oluşturmasına rağmen, sinir sayısı itibarıyla santral sinir sisteminde bulunan sinirlerin yarıdan fazlası beyincikte bulunur

OMURİLİK (MEDULLA SPİNALİS) :Columna vertebralis içinde bulunur. 1. servikal vertebranın üst kısmından başlar, 1. lumbal vertebranın alt kısmına kadar uzanır. Yaklaşık 1 cm çapında ve 40-50 cm uzunluğundadır Omurilik temel olarak vücuttan gelen uyarıları beyine ulaştırırken, santral sisnir sisteminde değerlendirme sonucu oluşan cevapları, beyinden efektör organlara ulaştırır.

PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ :Çevresel sinir sistemi olarak da bilinir. Santral sinir sistemi ve vücut arasındaki bağlantıyı sağlar. Beyinden çıkan 12 kafa siniri (nervi craniales) ve omurilikten çıkan 31 omurilik siniri (nervi spinales)’nden oluşur. Organizmanın dış ve iç ortamından bilgileri merkeze taşır. Bu bilgiler merkezde değerlendirildikten sonra alınan kararları efektör organlara (kaslar ve bezler) taşır.

OTONOM SİNİR SİSTEMİ :Beyinde hipotalamus tarafından kontrol edilir. İç organların fonksiyonlarını düzenler. İstem dışı çalışır. Beyin ve omurilikte yerleşir. Birbirinin zıttı etkiye sahip iki alt bölümü vardır. Sempatik ve parasempatik bölümler. Parasempatik bölüm ile ilgili çekirdekler beyin sapı ve sakral bölgede bulunur.

DEĞERLENDİRME SORULARI :

1. İnsan vücudunda kaç çift kafa siniri bulunur?

a) 8                        b) 10      c) 12      d) 14      e) 16

2. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

a) Lobus frontalis Motor korteks             b) Lobus parietalis Sensoriyal korteks

c) Lobus occipitalis Görsel korteks           d) Lobus temporalis İşitsel korteks

e) Lobus sphenoidalis Vestibüler korteks

3. Aşağıdakilerden hangisi sıvı alınımını düzenler?

a) Thalamus       b) Hypothalamus            c) Epithalamus d) Subthalamus               e) Metathalamus

4. İnsan vücudunda kaç çift omurilik siniri bulunur?

a) 27      b) 29      c) 31      d) 33      e) 35

5. İnsan vücudunda “denge”, beynin hangi bölümü tarafından sağlanır?

a) Mesencephalon         b) Metencephalon         c) Myelencephalon        d) Cerebellum e) Diencephalon

6. Aşağıdakilerden hangisi beyin-omurilik sıvısının üretildiği yerdir?

a) Plexus choroidea       b) Plexus sacralis             c) Plexus lumbalis           d) Plexus coccygeus       e) Plexus brachialis

7. Aşağıdakilerden hangisi 3. ventrikülü, 4. ventriküle bağlar?

a) Interventriküler foramen       b) Aquaductus mesencephali    c) Aperture mediana

d) Aperture lateralis                      e) Intervertebral foramen

8. Santral sinir sistemini saran zarların iltihaplanmasına ne ad verilir?

a) Encephalitis                  b) Menengitis   c) Myelitis           d) Polymyelitis e) Polyneuritis

9. Beyin yarım kürelerinin gri maddeden oluşan kabuk bölümüne ne ad verilir?

a) Cortex cerebelli                          b) Cortex cerebri                            c) Corpus callosum        

d) Comissura anterior                   e) Comissura posterior

10. Vücuttan gelen tüm uyarılar nereye uğrar?

a) Mesencephalon         b) Metencephalon         c) Myelencephalon        d) Cerebellum e) Thalamus

Cevap Anahtarı :1.C, 2.E, 3.B, 4.C, 5.D, 6.A, 7.B, 8.B, 9.B, 10.E

ÜNİTE 13

DUYU ORGANLARI (GÖZ ve KULAK)

*** Duyu organları dil, göz, burun, kulak ve deriden meydana gelmektedir.

Göz Anatomisi: A- Göz küresi (Bulbus oculi): Göz küresi önden arkaya çapı 24 mm, yukarıdan aşağıya olan mesafesi ise 23.5 mm'lik bir boyuta sahiptir.

a) Cornea: Cornea, ışığı en çok kıran göz bölümüdür. Gözün dış tabakasının ön bölümünde yer alır. Tunica fibrosa bulbi'nin 1/6'lık bölümünü oluşturur. Cornea tabakalardan meydana gelmiştir. Şeffaftır, kan damarı bulunmaz .

Cornea, bulbus oculi'ye gelen ışığın ilk olarak ve en çok kırıldığı bölümdür

b) Sclera: Tunica fibrosa bulbi'nin 5/6'lık arka kısmını meydana getirir. Sclera, genişleme kabiliyeti olmayan sağlam bir yapıya sahiptir. Beyaz renklidir. Göz küresinin hem şeklini verir, hem de bütünlüğünün korunmasını sağlar

Cornea, bulbus oculi'ye gelen ışığın ilk olarak ve en çok kırıldığı bölümdür.

c) İris: Orta tabakanın en ön bölümüdür. Gözün görünen renkli bölümüdür. Yapısında bağ dokusu ve düz kaslar bulunur.

Işığı kıran yapılar:           a) Cornea            b) Humor aquosus                         c) Lens                 d) Corpus vitreum

*** Lens kapsülünün saydamlığını kaybederek bulanık beyaz hâle gelmesine katarakt denir

Kulak (Auris) Anatomisi:Kulak, temporal kemik içerisinde yer alan işitme hem de denge organıdır. Üç bölümde incelenir.

A)Dış kulak (auris externa)                         B) Orta kulak (auris media)                         C) İç kulak (auris interna)

A) Dış kulak (auris externa): Dış kulak, sesin iletilmesi ile ilgili bölümdür

a) Kulak kepçesi (auricula): Kulak kepçesi, kıkırdak ve üzerini örten deriden meydana gelmiştir. Dış ortamdan topladığı ses dalgalarını dış kulak yoluna iletir

b) Dış kulak yolu (meatus acusticus externus): Dış kulak yolu "S" harfi şeklindedir. Ortalama uzunluğu 25 mm. dir. Bu yolun sonunda membrana tympanica (kulak zarı) bulunur.

B) Orta kulak (auris media): Orta kulak boşluğuna cavitas tympani denir. İçerisinde;

- Malleus (çekiç), incus (örs) ve stapes (üzengi) adı verilen kemikçikler,

- Chorda tympani,

- Tuba auditiva (Östaki borusu),

- M. tensor tympani ve m. stapedius adı verilen kaslar bulunur.

Cavitas tympani altı duvarı bulunan düzensiz bir boşluktur.

C) İç kulak (auris interna): İşitme ve denge ile ilgili fonksiyonlar iç kulakta gerçekleşir. Denge ve işitme duyusu ile ilgili özel hücreler burada bulunur

*** İşitme ve denge ile ilgili fonksiyonlar iç kulakta gerçekleşir.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Aşağıdakilerden bozukluklardan hangisine sahip olan birey uzak nesneleri göremez?

a) Miyopi            b) Astigmatizm                                c) Hiperopi         d) Presbiyopi     e) Akomodasyon

2. Aşağıdakilerden hangisi farklı uzaklıklardaki cisimlere göre odak uzaklığı ayarlar?

a) İris                    b) Lens                                c) Corpus ciliare               d) Cornea           e) Sclera

3. Aşağıdakilerden hangisi göze gelen ışığın en çok kırıldığı bölümdür?

a) İris     b) Lens                                c) Cornea            d) Corpus vitreum          e) Choroidea

4. Lens kapsülünün saydamlığını kaybederek bulanıklaşmasına ne ad verilir?

a) Şalazyon         b) Nistagmus     c) Miyopi             d) Strabismus    e) Katarakt

5. Aşağıdakilerden hangisi cornea nakli anlamına gelir?

a) Keratoplasti                  b) Enükleasyon                                c) İridotomi        d) Tarsoplasti    e) Keratectomi

6. Aşağıdakilerden hangisi kulak kepçesine verilen isimdir?

a) Membrana timpani                   b) Meatus acusticus externus                   c) Auricula

d) Malleus                                         e) Cochlea

7. Aşağıdakilerden hangisi dış kulak ile orta kulak arasında bulunan oluşumdur?

a) Auricula          b) Stapes            c) İncus                d) Cochlea          e) Membrana tympani

8. Aşağıdakilerden hangisi orta kulak boşluğu ile pharynx boşluğunu birleştiren yoldur?

a) Meatus acusticus externus   ) Tuba auditiva                 c) Fenestra vestibuli      d) Scala tympani              e) Modiolus

9. Aşağıdakilerden hangisi kulak çınlaması anlamına gelmektedir?

a) Serumen        b) Vertigo           c) Tinnitus           d) Otore              e) Parakuzi

10. Kulak zarı muayenesinde kullanılan alet aşağıdakilerden hangisidir?

a) Endoskop      b) Laringoskop                 c) Oftalmoskop                                d) Otoskop         e) Sistoskop

Cevap Anahtarı :1.A, 2.B, 3.C, 4.E, 5.A, 6.B, 7.E, 8.B, 9.C, 10.D

ÜNİTE 14

DERİ VE EKLERİ TIBBİ

***Deri ile ilgili hastalıkları inceleyen bilim dalına dermatoloji denir. Vücudun en büyük organıdır. Vücut ağırlığının %8’ini oluşturur. Yüzey alanı 1.8-2.0 m2’dir. Derinin normalde var olan gerginliğine turgor denir.

Deri üç ana tabakada incelenir 

 Epidermis                         Dermis                              Hipodermis

EPIDERMIS:Derinin en yüzeyel hücresel tabakasıdır. Esas olarak keratinize çok katlı yassı epitelden oluşur. Deriye dayanıklılık veren tabakadır. Kan damarı yoktur. Dermis’teki kapillerler yoluyla beslenir. Tırnaklar epidermis içinde yapılır

DERMİS: Dermis iki ana tabakadan oluşur:

 Stratum Papillare (Papilla tabakası): Gevşek bağ dokusundan oluşur. Kollojen ve elastik lifler içerir. Meissner korpüskülleri bu tabakada bulunur.

 Stratum reticulare (Retiküler tabaka): Sıkı, düzensiz bağ dokusundan oluşur. Kollojen liflerinin hakimiyeti vardır. Paccinian korpüskülleri bu tabakada bulunur. Dermisin dayanıklılığını verir. Dermis aynı zamanda vücudun bütün bezlerinin bulunduğu alandır. Dermis’teki kan damarları cilte rengini veren şeydir.

HİPODERMİS:Daha gevşek ve yağ dokusundan oluşur. Kalınlığı son derece değişkendir. Deri altı enjeksiyon (subcutan) bu tabakaya yapılır.

Görevleri şunlardır:

 Yağ depolar.

 Yastık görevi yaparak, darbelerden korur.

 Isı izolasyonu sağlar

****Deride bulunan ağrı duyusunu algılayan mekanoreseptör Nosiceptörlerdir

DERİ EKLERİ

BEZLER:Deri iki tip bez içerir:

 Glandula sebacea (Yağ bezi): Bütün vücutta bulunur. En çok saçlı deri, alın ve yüzde görülürler.

 Glandula sudorifera (Terbezi): Ter bezleri bütün vücutta görülür, en yaygın olanıdır. koltuk altı, meme ucu ve pubik bölgede görülür

KIL VE KIL FOLİKÜLÜ (Pilus & Folliculus pili) :Kıllar, epidermisin bir eldiven parmağı gibi deri içerisine girmesinden ibaret olan kıl içerisine yerleşmişlerdir. Değişik büyüklükte olurlar. El içi, ayak tabanları, glans penis ve clitoris hariç bütün vücudda bulunan kıllardır. Kaşlar, kirpikler, dış kulak yolu ve burun vestibulasında görülürler.  koltuk altları, genital bölge, erkeklerde sakal ve bıyıklarda bulunurlar

TIRNAK (Unguis):El ve ayakların distal falanksları üzerindeki saydam, konveks keratin oluşumlardır.

DERİNİN GÖREVLERİ:

 Koruyucu fonksiyonu: Bakteriler, toksik maddelere karşı, mekanik darbelere karşı ve ultraviyole ışınlarına karşı koruyucudur.

 Duyu organı: Deri vücudun en büyük duyu organı olarak kabul edilir.

 Depo fonksiyonu: Su, yağ, şeker ve klor depolar.

 Sentez fonksiyonu: D vitamini sentezinde rol oynar.

 Vücut sıcaklığının ayarlanması: Aşırı ısı deri yoluyla vücuttan atılır.

 Boşaltım fonksiyonu: Az miktarda atık maddeler ciltten boşaltılabilir.

 Emilim fonksiyonu: Yağda çözünen maddeler ciltten emilir.

 Salınım fonksiyonu: Tuz ve yağ ciltten salınır.

 Su ve elektrolit dengesinin düzenlenmesi: Bu işlem terleme yoluyla su ve tuz atılarak yapılır.

**** Deri vücudun en büyük duyu organıdır.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Aşağıdakilerden hangisi epidermisin tabakalarından biri değildir?

a) Stratum corneum                      b) Stratum lucidum                        c) Stratum granulosum

d) Stratum nervosum                   e) Stratum basale (germinativum)

2. Aşağıdakilerden hangisi derinin eklentisi değildir?

a) Yağ bezleri                    b) Ter bezleri     c) Kıl ve kıl folikülleri       d) Tırnak              e) Kan hücreleri

3. Aşağıdakilerden hangisi epidermiste bulunan hücrelerden biri değildir?

a) Keratinositler               b) Melanositler                                c) Langerhans hücreleri               

d) Merkel hücreleri        e) Septal hücreler

4. Deride bulunan mekanoreseptörlerden hangisi ağrı duyusunu algılar?

a) Nociceptors                  b) Meissner’s corpuscle               c) Merkel’s discs

d) Pacinian corpuscle     e) Ruffini’s corpuscle

5. Fetus derisinde bulunan kıllara ne ad verilir?

a) Supercilia       b) Barba              c) Lanugo            d) Pubes             e) Cilia

6. Derinin hangi tabakasında kan damarı yoktur?

a) Epidermis      b) Dermis            c) Hipodermis   d) Stratum papillare       e) Stratum reticulare

7. Aşağıdakilerden hangisi derinin primer lezyonlarından biri değildir?

a) Makül              b) Ekskoriasyon               c) Papül               d) Vezikül           e) Püstül

8. Derinin ısı izolasyonunu sağlayan tabakası aşağıdakilerden hangisidir?

a) Epidermis      b) Dermis            c) Hipodermis   d) Stratum papillare       e) Stratum reticulare

9. Aşağıdakilerden hangisi derinin görevlerinden biri değildir?

a) Koruyucu fonksiyonu                                              b) Duyu organı                 c) Sentez fonksiyonu    

d) Vücut sıcaklığının ayarlanması                             e) Hormon yapımı

10. Epidermisin çoğalabilme yeteneğine sahip olan tabakası aşağıdakilerden hangisidir?

a) Stratum corneum                      b) Stratum lucidum                                        c) Stratum granulosum

d) Stratum spinosum                    e) Stratum basale (germinativum)

Cevap Anahtarı :1.D, 2.E, 3.E, 4.A, 5.C, 6.A, 7.B, 8.C, 9.E, 10.E