4857 SAYILI İŞ KANUNU

 Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi denir

 İşveren adına hareket eden ve işin, işyerinin ve işletmenin yönetiminde görev alan kimselere işveren vekili denir

 İşveren vekilinin işçilere karşı işlem ve yükümlülüklerinden doğrudan işveren sorumludur.

 Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye Asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir.

 Asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur.

 İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler dışında asıl iş bölünerek alt işverenlere verilemez.

 Asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı işleme dayandığı belli olursa alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılarak işlem görürler

Aşağıda belirtilen işlerde ve iş ilişkilerinde İş Kanun hükümleri uygulanmaz;

 50 ve daha az işçi çalıştırılan tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde,

 Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri,

 Bir ailenin üyeleri ve 3. dereceye kadar (3. derece dahil) hısımları arasında dışarıdan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde,

 Aşağıda belirtilen hangi işlerde ve iş ilişkilerinde İş Kanun hükümleri uygulanmaz

 Deniz ve hava taşıma işlerinde,

 Sporcular hakkında,

Aşağıdakiler 4857 sayılı İş Kanunu kapsamındadır;

 Kıyılarda veya liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve karadan gemilere yapılan yükleme ve boşaltma işleri,

 Havacılığın bütün yer tesislerinde yürütülen işler,

 Tarım sanatları ile tarım aletleri, makine ve parçalarının yapıldığı atölye ve fabrikalarda görülen işler,

 Tarım işletmelerinde yapılan yapı işleri,

 Halkın faydalanmasına açık veya işyerinin eklentisi durumunda olan park ve bahçe işleri,

 Deniz İş Kanunu kapsamına girmeyen ve tarım işlerinden sayılmayan, denizlerde çalışan su ürünleri üreticileri ile ilgili işler

İşveren tarafından sırf sosyal yardım amacıyla işyerine götürülüp getirilme esnasında araçlarda geçen süreler çalışma süresinden sayılmaz

İşçinin kendisinden kaynaklanan nedenlerle işyerine vereceği maddi zarar 30 günlük yevmiyesini aşarsa derhal işten çıkartılabilir.

 Fesih hakkının kötüye kullanılarak sona erdirildiği durumlarda işçiye bildirim süresinin 3 katı tutarında tazminat ödenir

Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinde karşı tarafa bildirim süreleri;

 0-6 ay; 2 hafta

 6-18 ay; 4 hafta

 18-36 ay; 6 hafta

 36 aydan fazla; 8 hafta

Ses Akademi Ders Özetleri

3

Ara dinlenmesi süreleri;

 Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz

 0-4 saat; 15 dakika

 4-7,5 saat; 30 dakika

 7,5 saatten fazla; 1 saat

Gece süresi ve gece çalışmaları ile ilgili olarak;

 İşçilerin gece çalışmaları yedi buçuk saati geçemez

 Gece çalıştırılan işçiler işyeri hekiminin öngördüğü zaman diliminde işveren tarafından periyodik sağlık kontrolünden geçirilirler

 Çalışma hayatında "gece" en geç saat 20:00'de başlayarak en erken saat 06:00'ya kadar geçen ve her halde en fazla on bir saat süren dönemdir

 Gece ve gündüz postalarında, postası değiştirilecek işçi kesintisiz en az 11 saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamaz

İşyeri veya işyerinin bir bölümü hukuki bir işleme dayalı olarak başka birine devredildiğinde devirden önce doğmuş olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devreden işverenin sorumluluğu devir tarihinden itibaren 2 yıldır

Süresi bir yıl ve daha fazla olan iş sözleşmelerinin yazılı şekilde yapılması zorunludur

Nitelikleri bakımından en çok otuz iş günü süren işlere süreksiz iş, bundan fazla devam edenlere sürekli iş denir

İşçinin normal haftalık çalışma süresinin tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmi süreli iş sözleşmesidir.

Çağrı üzerine çalıştırılmak için belirlenen sürede işçi çalıştırılmazsa ücret ödenmesi gerekir.

*On sekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi en az 20 gündür.

Yıllık izinler en az olarak;

 1-5 yıl (dahil); 14 gün

 5-15 yıl(dahil); 20 gün

 15 yıl (dahil); 26 gün

 Yıllık izin için en az 1 yıl çalışmış olmak gerekir

Alt işveren tarafından çalıştırılan bir işçinin iş kazasına uğraması halinde, asıl işveren ve alt işveren 4857 sayılı İş Kanunu‟na göre Müteselsilen her ikisi de sorumludur

 Aşağıdaki durumlarda kıdem tazminatına hak kazanılır;

 İşçinin ölümü

 Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla işten ayrılma

 Emeklilik

İş süresi haftada en çok 45 saattir

*Deneme süreli iş sözleşmesinde, deneme süresi toplu iş sözleşmeleriyle 4 aya kadar uzatılabilir

4857 sayılı İş Kanununda yer alan iş güvencesi hükümlerinden Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler yararlanamaz

Özürlü çalıştırma zorunluluğu için, bir işyerinde en az 50 işçinin çalışıyor olması gerekir

Evlenme, ana veya baba, eş, kardeş veya çocuk ölümünde 3 güne kadar izin verilir

Yıllık ücretli izne hak kazanabilmek için gerekli sürenin hesabında aşağıdakiler çalışılmış gibi sayılır;

Ses Akademi Ders Özetleri

4

 Kadın işçilerin doğum sonrası 6 ay ücretsiz izin almaları

 Hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günleri

 İşçinin evlenmesinde 3 güne kadar verilen izinler

 4857 Sayılı yasanın 71. Maddesine göre en küçük çalışma yaşı 15 tir.

 15 yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. Ancak 14 yaşını doldurmuş ve ilköğretimini tamamlamış çocuklar aşağıdaki durumlarda hafif işlerde çalıştırılabilir.

 Bedensel gelişimine engel değilse

 Zihinsel gelişimine engel değilse

 Ahlaki gelişmelerine engel değilse

15 yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. Ancak 14 yaşını doldurmuş ve ilköğretimine devam eden çocuklar okullarına devamına engel olmayacaksa çalıştırılabilir.

 Tekil gebelikte toplam 16 hafta izin hakkı vardır

 Çoğul gebelikte toplam 18 hafta izin hakkı vardır

 Doğumdan 8 hafta sonrasında ayrıca 6 aylık ücretsiz izin hakkı vardır

 Anne adayı isterse ve doktor raporu olursa, doğuma 3 hafta kalıncaya kadar çalışılabilir

 Doğum öncesi kullanılmayan izin hakları doğum sonrası süreye eklenir

 Doğum izninde geçen sürelerin maaşlarını SGK Öder

Kadınlar; Yer altında veya su altında çalışılacak işlerde yalnızca inşaat mühendisi, maden mühendisi gibi meslek sahibi kadınlar çalışabilir.

Sanayiye ait işlerde 18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçilerin gece çalıştırılması yasaktır

 Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde fazla çalışma; Haftalık 45 saati aşan çalışmalardır

Denkleştirme esasının uygulandığı hallerde, işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile bazı haftalarda toplam 45 saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz

Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının %50 kadar yükseltilmesi suretiyle ödenir

Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle 45 saatin altında belirlendiği durumlarda yasada belirtilen esaslar dahilinde uygulanan ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve 45 saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışmadır

Fazla sürelerle çalışmalarda, her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının %25 yükseltilmesiyle ödenir

Bir işçi fazla çalışma yaptığında isterse fazla çalıştığı her saat karşılığında 1,5 saatlik bir süreyi serbest zaman olarak kullanabilir

Fazla sürelerle çalışan bir işçi isterse fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında 75 dakikalık bir süreyi serbest zaman olarak kullanabilir

İşçi hak ettiği serbest zamanı 6 ay zarfında çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır

 Fazla çalışmada öngörülen süre sınırı; Yürütülen işlere ilişkindir.

 Bir ayda işçi ücretlerinden ceza olarak en fazla 2 yevmiye kesilebilir

 Fazla çalışma süresi günde 3 saati geçemez.

 Fazla çalışma için işçinin muvafakati gerekir.

 Fazla çalışma yapılacak günlerin toplamı bir yılda doksan iş gününden fazla olamaz.

Ses Akademi Ders Özetleri

5

Kıdem tazminatı

 Kıdem tazminatının hesaplanmasında; Damga vergisi kesilir.

 Kıdem tazminatının ödenebilmesi için bir tam yıl çalışmış olmak şarttır.

 Kıdem tazminatı 10 yıllık zaman aşımına tabidir.

 İşveren değişikliği, işçiye kıdem tazminatı isteme hakkını doğurmaz

 İşin başkalaşması nedeniyle iş akdini fesheden işçi kıdem tazminatına hak kazanır.

 24. madde gereğince bildirimsiz fesih hakkını kullanarak iş akdini fesheden işçi; Sadece kıdem tazminatına hak kazanır.

 *Evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde işinden ayrılan kadın işçi kıdem tazminatına hak kazanır.

 İşçinin iş akdinin işyeri ile ilgili olmayan bir suçtan dolayı tutuklanmasıyla son bulması halinde işçi kıdem tazminatına hak kazanır.

 Ücretinin işveren tarafından kanun hükümlerine göre ödenmemesi nedeniyle iş akdini fesheden işçi kıdem tazminatına hak kazanır.

 Yeni iş arama izninin süresi günde iki saatten az olamaz.

 İşçi isterse yeni iş arama izin saatlerini toplu kullanabilir.

 Yeni iş arama süresi için ücret kesintisi yapılmaz.

*Sanayi, Ticaret Ve Orman İşlerinden Sayılan İşlere İlişkin Yönetmeliği‟nin dayanağı 4857 sayılı kanunun 111 maddesidir

*Sanayi, Ticaret Ve Orman İşlerinden Sayılan İşlere İlişkin Yönetmeliği‟ni yürütmekle yetkilidir olan bakanlık; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

Toplu işten çıkarma sayılması aşağıdaki oranlara göredir;

 20 ile 100 işçi arasında ise, en az 10 işçinin işten çıkarılması

 101 ile 300 işçi arasında ise, en az %10 oranında işçinin işten çıkarılması

 301 ve daha fazla ise, en az 30 işçinin işten çıkarılması

Vardiyalı ve Gece Çalışmaları iş ortamında en fazla 11 saat uygulanır

 Bir çalışma haftası gece çalıştırılan işçilerin, ondan sonra gelen ikinci çalışma haftası gündüz çalıştırılmaları suretiyle postalar sıraya konur.

 Gece ve gündüz postalarında iki haftalık nöbetleşme esası uygulanır

 Postası değiştirilecek işçi kesintisiz en az 11 saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamaz

1475 sayılı eski İş Kanunu’nun halen yürürlükte olan tek maddesi Kıdem Tazminatı (14. Madde) konusunu düzenlemektedir

Mahkeme karıyla onaylanan haksız işten çıkarma durumunda;

 İşçiyi başvurusu üzerine işveren bir ay içinde işe başlatmaz ise, işçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlü olur

 İşçi kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren 10 işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunmak zorundadır.

 İşçi 10 gün içinde başvuruda bulunmaz ise, işverence yapılmış olan fesih geçerli bir fesih sayılır ve işveren sadece bunun hukuki sonuçları ile sorumlu olur.

 İşveren, işçiyi bir ay içinde işe başlatmak zorundadır

 İşten ayrılan işçiye, işveren tarafından verilen ve işinin çeşidinin ne olduğunu ve süresini gösteren Çalışma Belgesi verilir

 İş Kanununa göre işveren işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde işçiye ücret hesabını gösterir imzalı veya işyerinin özel işaretini taşıyan bir belge (Ücret Hesap Pusulası) vermek zorundadır.

 Zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, işveren iki ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir. Boşlukta belirtilen yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir