TIBBİ TERMİNOLOJİ DERSİ 1-7 özetler

TIBBİ TERMİNOLOJİ  DERSİ  1-7 

ÜNİTE 1:

TERMİNOLOJİYE GİRİŞ

A- Anatominin Tanımı

 İnsan vücudunun genel yapısı ve şeklini, vücudu oluşturan organların yerini, yapısını, şeklini, fonksiyonunu ve komşuluk ilişkilerini inceleyen bilim dalı olarak tanımlanır.

B- Anatomik Pozisyon 

Ayakta dik duran bir şahsın başı dik, gözleri ve el ayaları öne bakacak şekilde, kolları her iki yanda sarkık, ayakları birleştirilmiş duruşuna anatomik pozisyon denir. 

C- Anatomik Planlar (Düzlemler)

Anatomik pozisyonda bulunan bir şahsın, belirli bölgelerinden geçen hayalî düzlemler ve eksenler düşünülmüştür. Bu düzlemler ve eksenler insan vücudunu bölgelere ayırır. Bu durum insan vücudunda bulunan organ ve oluşumların hangi bölgelerde yer aldığını tespit için gereklidir.

Anatomik pozisyonda bulunan bir şahsın vücudundan geçen üç ana düzlem bulunur.

Anatomik Eksenler (Axes)

Genel olarak eklemlerde oluşan hareketlerin tanımlanabilmesi için eksenlere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu eksenler birbirlerine diktir.

Anatomide sık olarak üç temel eksen kullanılır.

 Bu eksenler:

a-Axis sagittalis: Önden arkaya doğru geçen eksene denir.Sagittal eksende yapılan hareketler: Abductio: Gövdeden uzaklaşma hareketine verilen isimdir.

Örnek: Üst ekstremitenin gövdeden uzaklaşması

Adductio: Gövdeye yaklaşma hareketine denir.

Örnek: Üst ekstremitenin gövdeye yaklaşması 

b-Axis transversalis: Soldan sağa veya sağdan sola doğru geçen eksene denir. Bu eksen yere paraleldir.

Transvers eksende yapılan hareketler: Flexio: Öne doğru harekete verilen isimdir.

•Başın ve gövdenin öne eğilmesi                            •Üst ekstremitenin öne hareketi

•Kolun dirsek ekleminden bükülmesi                   •Alt ekstremitede bacak ve ayağın arkaya doğru bükülme hareketi.Extantio: Arkaya doğru yapılan harekete denir. •Başın ve gövdenin arkaya doğru eğilmesi

•Üst ekstremitenin arkaya hareketi                      •Fleksiyonda bulunan önkolun dirsek ekleminde kol ile düzleşmesi •Alt ekstremitede fleksiyonda bulunan bacak ve ayağın öne doğru düzleşme hareketi.

c-Axis verticalis: Yukarıdan aşağıya doğru uzanan ve yere dik olan eksene verilen addır.Vertikal eksende yapılan hareketler: Rotasyon: Dönme hareketine denir.•Başın ve gövdenin sağa ve sola dönmesi •Üst ve alt ekstremitenin sağa ve sola dönme hareketine verilen isimdir.

Vücudun Boşlukları

İnsan vücudunda bulunan organların yerlerinin tanımlanmasında vücut boşluklarının önemi büyüktür. Bu boşluklar:

1-Ön tarafta bulunan boşluklar (Ventral boşluklar):

 a-Cavitas Thoracis                          b-Cavitas Abdominalis(Abdominis)                        c-Cavitas Pelvis

2-Arka tarafta bulunan boşluklar (Dorsal boşluklar)

a-Cavitas Cranii                                                b-Cavitas Spinalis

ÜNİTE-1 DEĞERLENDİRME SORULARI

 1. Aşağıdaki düzlemlerden hangisi vücudu sağ ve sol iki bölüme ayıran düzlemdir?

a) Planum Horizontale                  b) Planum Transversus                 c) Planum Sagittale

d) Planum Coronale                       e) Planum Frontale 

2. Aşağıdaki eksenlerden hangisi vücudu yukarıdan aşağıya ve yere dik olan eksendir?

 a) Horizontal                    b) Transvers                     c) Sagittal                           d) Vertical                         e) Frontal 

3. Anatomik pozisyonda bulunan bir şahsın vücudunun tam ortasından geçen ve vücudu sağ ve sol iki simetrik yarıma ayıran düzleme ne ad verilir?

a) Planum medianum    b) Planum subcostale    c) Planum transpyloricum

 d) Planum supracristale                                              e) Planum transtuberculare 

4. Aşağıdaki hareketlerden hangisi transvers eksende yapılır?

 a) Abduction    b) Adduction    c) Flexion           d) Pronation      e) Supination 

5. Alt ekstremitenin ayak bölgesinde plantar bölgenin (taban) içe dönmesine ne ad verilir?

a) Invertion        b) Extantion      c) Flexion           d) Abduction     e) Evertion

6. Anatomik pozisyonun tanımında aşağıdakilerden hangisi bulunmaz?

 a) Ayakta dik durma      b) Kollar yana sarkık                       c) Gözler karşıya bakacak

d) Ayakları bitişik                                                                            e) El sırtı öne bakacak 

7. Anatomik pozisyonda bulunan bir şahsın ön tarafında yer alan ve gövdenin tam ortasından geçen vertikal eksene ne ad verilir?

a) Linea mediana posterior                        b) Linea axillaris anterior                             c) Linea mediana anterior

d) Linea axillaris posterior                           e) Linea medioclavicularis 

8. Aşağıdakilerden hangisi vücut boşluklarından değildir?

a) Cavitas cranii                                b) Cavitas femoralis                       c) Cavitas abdominis

d) Cavitas spinalis                           e) Cavitas thoracis  

9. Vücudun üst tarafında bulunan oluşumlar için kullanılan terim aşağıdakilerden hangisidir?

 a) Inferior                          b) Lateralis                        c) Medialis                         d) Superior                       e) Distalis 

10. Beyin, aşağıdaki boşluklardan hangisinin içerisinde yer alır?

a) Cavitas thoracis           b) Cavitas abdominalis c) Cavitas spinalis            d) Cavitas pelvis e) Cavitas cranii  

Cevap Anahtarı

1.C, 2.D, 3.A, 4.C, 5.A, 6.E, 7.C, 8.B, 9.D, 10.E

ÜNİTE 2:

GENEL BİLGİLER

A-İnsan Vücudu Bölgeleri

a-      Caput: Bu vücut bölümüne “baş” denir.

b-      b- Collum: Bu vücut bölümüne “boyun” denir.

c-       c- Truncus: “Gövde” olarak da bilinen bu bölüm:

 Thorax: Göğüs bölümü,  Abdomen: Karın boşluğu,

 Pelvis: Leğen boşluğundan oluşur.

Not: Dorsum, sırt bölgesi anlamına gelmektedir.

d- Memrum superius: Üst taraf olarak da bilinen bu bölüm;

  Cingulum pectorale: Scapula ve Clavicula kemikleri oluşturur

 Brachium (kol): Bu bölgede Humerus Kemiği bulunur.

 Antebrachium (ön kol): Bu bölgede Radius ve Ulna kemikleri bulunur.

 Manus (el) bölümlerine ayrılır: Carpus, Metacarpus ve phalangeales kemikleri oluşturur

 Not: Cubitus: Dirsek bölgesine verilen addır.

e- Memrum inferius: Alt taraf olarak da bilinir.

 Cingulum Pelvicum: Os coxa, Os sacrum ve Os coccygis oluşturur.

 Femur (uyluk): Femur kemiği bulunur.  Crus (bacak): Tibia ve Fibula kemikleri oluşturur. 

 Pes (ayak): Tarsus,Metatarsus ve phalangeles kemikleri oluşturur.

Not: Genu, diz bölgesine verilen addır.

Anatomik Yönler ve Taraflar

İnsan vücudunun yönleri:

 Superior: Vücudun üst tarafına denir

 Inferior: Vücudun alt tarafına denir.

 Anterior: Vücudun ön tarafı için kullanılan kelimedir.

 Posterior: Vücudun arka tarafı için kullanılan kelimedir.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Aşağıdakilerden hangisi göbek bölgesini ifade eder?

a) Thoracalis b) Cervicalis c) Umblicus d) Lumbalis e) Sacralis 

2. "Femur" ifadesi hangi bölgeyi tanımlar?

 a) Bacak b) Kol c) Ön kol d) El e) Uyluk 

3. Aşağıdakilerden hangisi karın boşluğu bölgelerinden değildir?

 a) Gluteal bölge b) Umblikal bölge c) Epigastrik bölge d) Hipogastrik bölge e) Sağ inguinal bölge 

4. "Anterior" sözcüğünün Türkçe karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?

a) Arka taraf b) Ön taraf c) Üst taraf d) Alt taraf e) Sol taraf 

5. Aşağıdakilerden hangisi vücuttan uzakta olan anlamına gelir?

a) Anterior b) Proximalis c) Distalis d) Posterior e) Sinister 

6. Aşağıdaki terimlerden hangisi "ekstremitenin 360 derece dönmesi" anlamına gelir?

 a) Circumductio b) Rotatio externa c) Rotatio interna d) Extentio e) Supinatio

7. Anatomik pozisyonda bulunan bir şahsın ön tarafında ve gövdenin tam ortasından geçen vertikal eksene ne ad verilir?

a) Linea mamillaris b) Linea axillaris anterior c) Linea mediana anterior d) Linea sternalis e) Linea medioclavicularis 

8. "Arterler" teriminin kısaltma şekli aşağıdakilerden hangisidir?

a) Art. b) Aa. c) A. d) Ant. e) Al. 

9. Anatomik olarak karın boşluğu kaç bölgeye ayrılmıştır?

a) 6 b) 7 c) 8 d) 9 e) 10 

10.  Sağ üst kadranda aşağıdaki organlardan hangisi bulunur?

a) Dalak b) Pankreas c) Mesane d) Colon descendens e) Karaciğer         

Cevap Anahtarı

1. C, 2.E, 3.A, 4.B, 5.C, 6.A, 7.C, 8.B, 9.D, 10.E

ÜNİTE 3:

OSTEOLOJİ

***İnorganik maddeler kemiğin sertliğini, organik maddeler ise esnekliğini sağlarlar

KEMİKLER HAKKINDA GENEL BİLGİLER

Hareket sistemini kemikler, eklemler ve kaslar oluşturur. İskeletin en önemli bölümlerinden birisi kemiklerdir. Kemikleri inceleyen bilim dalına osteoloji denir. Yetişkin bir insanda toplam iki yüz altı (206) adet kemik bulunmaktadır

Uzun bir kemik iki kısımdan meydana gelir.

Bunlar; a) Substantia compacta: Kemiğin en dış tabakasıdır. Sert ve düzgün bir yapıya sahiptir. Bu bölümün dış yüzüne periosteum adı verilir. Periosteum hem kasların tutunma yeri olarak görev yapar hem de kemiğin büyümesine katkı sağlar.

b) Substantia spongiosa: Kemiğin iç bölümünde yer alan gözenekli bir yapıya sahip olan kısmıdır. Bu yapıların ortasında cavitas medullaris adı verilen kemik iliğinin yer aldığı boşluk bulunmaktadır.

Kemikler;

1. İskelet sisteminin yapısına katılır,

 2. Beyin, akciğer ve kalp gibi vücuttaki hayati organların korunmasını sağlar,

3. Kasların tutunma yeri olarak fonksiyon görür,

4. Kan hücrelerinin yapımında rol alır, 5. İnorganik maddelerin (kalsiyum ve fosfor gibi) depo edilmesinde görev alır. 

Kemikler iki gruba ayrılır:

 A) Skeleton Appendicularia: Kollar ve bacaklar tarafından meydana getirilir. Üst ve alt ekstremite olmak üzere iki ana gruba ayrılır.

Üst taraf kemikleri; Omuz, kol, ön kol ve el bölgesi olmak üzere dört bölüme ayrılır.  Kol, ön kol ve el bölgelerine üst ekstremite denir. Üst ekstremite omuz bölgesi kemikleri ile vücut iskeletine bağlıdır. Üst taraf kemikleri Tablo 3.2.'de gösterilmiştir

Alt taraf kemikleri; kalça, uyluk, bacak ve ayak bölgesi olmak üzere dört bölüme ayrılmıştır. Uyluk, bacak ve ayak bölgesi alt ekstremite olarak bilinir. Alt ekstremite kalça kemikleri ile vücut iskeletine bağlıdır

Kemiklerle İlgili Temel Terimler

Aditus: Açıklık, bir boşluğun giriş  veya çıkış ağzı                Ala: Kanat

Angulus: Açı, köşe                                                                         Anulus: Halka

Apertura: Açıklık, giriş                                                                  Apex: Tepe, uç

Basis: Taban                                                                                     Canalis: Kanal

Caput: Baş                                                                                        Collum: Boyun, serviks

Cornu: Boynuz                                                                                Corpus: Gövde

Crista: Keskin kenar                                                                      Extremite: Kol ve bacakların her birine verilen isim Facies: Yüz, yüzey                                                                                               Fissura: Yarık                                                                   

Foramen: Delik                                                                                               Fossa: Çukur                    

Fovea: Fazla derin olmayan çukur, çukurcuk                      Lamina: Tabaka                                                              

Linea: Çizgi                                                                                        Magnus: Büyük

Margo: Kenar                                                                                  Meatus: Yol, geçit

Os: Kemik                                                                                         Pars: Parça, kısım

Porus: Açıklık, delik                                                                       Processus: Çıkıntı

Septum: Bölme                                                                              Sinus: Boşluk (sinus maxillaris gibi)

Spina: Dikensi çıkıntı                                                                     Sulcus: Oluk

Trochlea: Makara, makara şeklinde                                        Tuberculum: Küçük tümsek

Tuberositas: Pürüzlü çıkıntı

Hareketlerle İlgili Terimler

Abductio: Vücuttan uzaklaşma hareketi                              Adductio: Vücuda yaklaşma hareketi

Depressio: Aşağı çekme Elevatio: Yukarı kaldırma            Extensio: Arkaya doğru gerilme

Flexio: Öne doğru bükülme                                                       Pronatio: İç tarafa dönme hareketi

Pronator: İç tarafa döndüren                                                    Rotation: Dönme hareketi

Supinatio: Dış tarafa dönme hareketi                                    Supinator: Dış tarafa döndüren

Kemik Yapısı ile İlgili Terimler

Cavitas medullaris: Kemiklerin ortasında bulunan boşluk, kemik iliğinin bulunduğu boşluk 

Diaphysis: Uzun kemiklerin gövde bölümüne verilen isim 

Epiphysis: Uzun kemiklerde gövdenin dış kısmında yer alan iki uca ait kısım

 Facies articularis: Kemiklere ait eklem yüzü

Metaphysis: Uzun kemiklerde epifiz ve diyafiz arasında kalan bölüm 

Ossification: Kemikleşme, kemik dokusunun oluşması

 Osteosit: Kemik hücresi

Periosteum: Kemiklerin dış yüzeyini saran bağ dokusundan meydana gelmiş zar; kemiği korur ve kemik kırıklarında onarımı sağlar. 

Substantia compacta: Kemiğin dış kısmını oluşturan sert bölüm, kompakt madde

Substantia spongiosa: Kemiğin iç kısmını oluşturan süngerimsi bölüm.

Omurga ve Göğüs Kafesi Kemiklerine İlişkin Terimler

Atlas: Birinci cervical vertebraya verilen isim

Axis: İkinci cervical vertebraya verilen isim

Canalis vertebralis: Omuriliğin bulunduğu kanal, omurga kanalı

  Columna vertebralis: Omurga, omurga sütunu 

Os coccyx: Columna vertebralis'in en sonunda yer alan dört vertebranın birleşmesinden oluşan kemik, kuyruk sokumu kemiği

Os costae: Kaburga

Os sacrum: Columna vertebralis'in alt tarafında beş vertebranın birleşmesiyle oluşmuş kemik (Pelvis iskeletinin yapısına katılır)

 Sternum: Göğüs kemiği

 Toraks: Göğüs kafesi (Thoracal vertebra'lar, sternum ve kaburgaların meydana getirdiği yapı)

Vertebrae: Omurgayı oluşturan otuz üç kemikten her biri, omur

Vertebra cervicalis: Boyun bölgesinde bulunan

vertebralar  Vertebral thoracalis: Sırt bölgesinde bulunan

 vertebralar Vertebra lumbalis: Bel bölgesinde bulunan vertebralar 

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Aşağıdaki kemiklerden hangisi viscerocranium kemiklerindendir? 

a) Humerus         b) Scapula           c) Mandibula                    d) Femur                             e) Radius 

2. Aşağıdakilerden hangisi uzun kemikler grubuna girer? 

a) Patella             b) Maxilla              c) Os coxa                         d) Femur                             e) Vertebra 

3. Omurgada en üst seviyede yerleşmiş olan kemik grubu aşağıdakilerden hangisidir? 

a) Vertebrae cervicales                                 b) Vertebrae thoracicae                             c) Vertabrae lumbales 

d) Vertabrae sacrales                    e) Os coccygea 

4. Aşağıdaki terimlerden hangisi göğüs kafesi anlamına gelmektedir? 

a) Sternum                         b) Toraks                           c) Costa                                 d) Clavicula                        e) Manubrium 

5. Aşağıdakilerden hangisi kemiklerin görevlerinden değildir? 

 a) Aktif olarak harekete katılma              b) Organları Koruma                        c) Kan hücrelerinin üretimi

d) Mineral depolama                                     e) Dokuları destekleme 

6. Kemiklerin dış yüzeyini saran zara ne ad verilir?

 a) Endosteum                   b) Osteosit                        c) Metafiz                            d) Diyafiz                            e) Periosteum

7. Alt çene kemiğine ne ad verilir?

 a) Maxilla                            b) Mandibula                     c) Os frontale                                 d) Os parietale                   e) Os temporale 

8. Aşağıdaki kemiklerden hangisi alt extremiteye aittir?

a) Humerus                       b) Scapula                            c) Mandibula                     d) Femur                          e) Radius 

9. Dirsek çıkıntısına ne ad verilir?

 a) Tuberculum                 b) Spina                               c) Olecranon                     d) Fossa                              e) Sulcus 

10. Pes planus ne anlama gelir? 

a) Omurgada yana doğru eğrilik olması                 b) Ekstremitenin tamamen yokluğu      

c) Ayağın dışa bükük olması                                       d) Kafanın büyük olması                              e) Düz tabanlık            

Cevap Anahtarı

1.C, 2.D, 3.A, 4.B, 5.A, 6.E, 7.B, 8.D, 9.C, 10.E

ÜNİTE 4

EKLEMLER

Hareket sistemi:

 a) Kemikler                                       b) Eklemler                        c) Kaslar olmak üzere üç temel bölümden oluşur.  Hareket sisteminde kemikler ve eklemler pasif, kaslar ise aktif bölümü oluştururlar

EKLEMLER (ARTICULATIONES)

İskelet sistemini oluşturan kemikler arasındaki bağlantıyı sağlayan birleşme yerlerine eklem (articulatio; junctura) denir. İki kemik arasındaki eklemlere basit eklem (articulatio simplex), ikiden fazla kemik arasında oluşan eklemlere ise bileşik eklem (articulatio composita) denir. 

Eklemlerin Gruplandırılması:

Eklemlerin gruplandırılması yapısal ve fonksiyonel olarak yapılır. 

Yapısal sınıflandırmada: 

Yapısal sınıflandırmada belirleyici olan unsur iki kemiği bir arada tutan bağ dokusudur.

 Articulationes fibrosae: Bu eklem grubunda iki kemik arasında fibröz bağ dokusu bulunur.

 Articulationes cartilagineae: Bu eklem grubunda iki kemik arasında kıkırdak bağ dokusu bulunur.

 Articulationes synoviales: Bu eklem grubunda iki kemik dış taraftan bir kapsül ile bir arada tutulur. Kemikler arasında boşluk vardır ve bu boşlukta kapsülden salınan sinovya adı verilen sıvı yer alır. 

Fonksiyonel sınıflandırma: 

Fonksiyonel sınıflandırmada belirleyici olan hareket derecesidir.

 Articulationes synarthrosis: Bu eklemde hareket çok az veya yoktur. Bu eklemlere hareketsiz eklemler denir.

 Articulationes amphiarthrosis: Bu eklemde kısmi bir hareket vardır. Bu eklemlere yarı hareketli eklemler denir.

 Articulationes diarthrosis: Bu eklemde hareketler geniş ve amaca uygun olarak yapılır. Bu eklemlere tam hareketli eklemler denir.

 Articulationes Fibrosae (Hareketsiz Eklemler):

Eklemi oluşturan kemik yüzeyleri arasında fibröz bağ dokusu bulunur. Bu nedenle, kemikler arasında hareket yoktur

*** Arka bıngıldak  1-6. aylarda,  ön bıngıldak  6-24. aylarda kapanır. Bıngıldakların en büyüğü ve en geç kapananı ön bıngıldaktır.

Articulationes Cartilaginea (Yarı Hareketli Eklemler) :Bu eklemlerde sınırlı hareket vardır

Articulationes Synoviales (Hareketli Eklemler) :Diarthrosis (dia: aralık, arthrosis: eklem) olarak da bilinen bu eklemlerde, eklemi oluşturan iki kemik arasında aralık vardır. Eklemi oluşturan kemikler bir kapsül aracılığı ile birarada durur. Eklem kapsülünün iç yüzeyini bir membran örter. Bu membran, membrana synovialis olarak adlandırılır. Membrana synovialis’in ürettiği sinovyal sıvıdan dolayı bu eklemlere sinovyal eklemler (articulatio synovialis) de denir.

*** Meniscus sadece diz ekleminde bulunur

***Ekleme katılan kemiklerin yüzlerini bir arada  tutan en önemli faktör eklem içi negatif basınçtır.

Eklemi oluşturan kemiklerin eklem yüzeylerini bir arada tutan faktörler:

 Eklem boşluğundaki negatif basınç; en önemlisidir.

 Eklem yüzeylerinin şekli

 Eklem kapsülü ve eklem bağları

 Eklemi saran kas ve tendonlar

İNSAN VÜCUDUNDA BULUNAN EKLEMLER

KAFA İSKELETİ EKLEMLERİ (JUNCTURAE CRANII)

Kafa iskeletinde bulunan eklemler genel olarak hareketsizdir. Ancak kafa iskeletinde hareketli bir eklemde bulunmaktadır. ***Bu eklem art. temporomandibularis olarak adlandırılmıştır. Articulatio temporomandibularis: Temporal kemiğin fossa mandibularis’i ve mandibula’nın processus condylaris’i arasındaki eklemdir

OMURGA EKLEMLERİ (JUNCTURAE COLUMNAE VERTEBRALIS)

Articulationes cartilaginea (Yarı Hareketli Eklemleri):

Symphysis intervertebralis: İki vertebra cismi ve bu cisimler arasında bulunan discus intervertebralis’ten oluşan eklemdir. Discus intervertebralis cisimlerin birbirine sıkı bir şekilde bağlanmasını ve cisimler arasındaki hareketin kısıtlı olmasını sağlar.

Articulationes synoviales (Hareketli Eklemleri):

Articulatio atlantooccipitalis: Atlas’ın massa lateralis’lerinin üst yüzündeki facies articularis superior‘lar ile os occipitale’nin condylus occipitalis’leri arasındaki eklemlerdir. Art. ellipsoidea grubundandır.

 Articulatio atlantoaxialis mediana: Dens axis’in facies articularis anterior’u ve atlas’ın arcus anterior atlantis’indeki fovea dentis atlantis’i arasındaki eklemdir. Art. trochoidea grubundandır. 

Articulatio atlantoaxialis lateralis: Atlas’ın massa lateralis’lerin alt yüzündeki facies articularis inferior’lar ile axis’in processus articularis superior’ları arasındaki eklemlerdir. Art. plana grubundandır.

Articulationes zygapophysiales: Faset eklemler. Üstteki vertebra’ların processus articularis inferior’u ile alttaki vertebra’ların processus articularis superior’u arasındaki eklemlerdir. Art. plana grubundandır.

Articulatio lumbosacralis: Beşinci lumbal vertebra’nın, os sacrum’la yaptığı eklemdir. Symphysis tipi eklemdir. Ligamenti ligamentum İliolumbale’dir.

Articulatio sacrococcygea: Apex ossis sacri ile os coccygis’in tabanı arasında bulunan symphysis tipi eklemdir.

ÜST EKSTREMİTE EKLEMLERİ (JUNCTURAE MEMBRI SUPERIORIS:)

Omuz kemeri eklemleri                               Üst Ekstremite Eklemleri:           

ALT EKSTREMİTE EKLEMLERİ (JUNCTURAE MEMBRI INFERIORIS)

Pelvis kemeri eklemleri                               Alt Ekstremite Eklemleri:

***Diz eklemi meniscus bulundurur. Meniscus; eklem yüzlerinin birbirine uyumunu sağlayan, yarım ay şeklinde, fibrokartilajinöz yapıdır. Eklem boşluğunu kısmi olarak böler. Medialdeki C harfi şeklinde, lateraldeki O harfi şeklindedir. Medialdeki meniscus medialis, lateraldeki meniscus lateralis olarak adlandırılır.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Aşağıdakilerden hangisi Gomphosis tipte bir eklemdir?

a) Art. Temporomandibularis                    b) Art. Radioulnaris proximalis                  c) Art. Tibiofibularis distalis

d) Art. Dento alveolaris                                               e) Art. Atlatooccipitalis  

2. Aşağıdaki eklemlerden hangisi spheroid tiptedir?

a) Articulatio radiocarpalis           b) Articulatio calcaneocuboidea               c) Articulatio radioulnaris proximalis

d) Articulatio humeroulnaris      e) Articulatio humeri 

3. Aşağıda verilen kemiklerden hangi ikisinin arasında Fonticulus posterior bulunur?

a) Frontal – Parietal                       b) Parietal – Temporal                 c) Oksipital - Parietal

d) Frontal - Temporal                    e) Frontal – Oksipital 

4. Eklemlerde eklemi oluşturan yüzlerin bir arada tutulmasında, aşağıdaki faktörlerden hangisi en önemlidir?

a) Eklem yüzeylerinin şekli                         b) Eklem bağlarının sağlamlığı                    c) Kas kuvvetinin etkisi

d) Eklemi saran kas ve kirişler                    e) Eklem boşluğundaki negatif basınç, 

5. Kafa iskeletinin tek hareketli eklemi hangisidir?

 a) Art. Sphenooccipitalis                             b) Art. Atlantooccipitalis                              c) Art. temporoparietalis

d) Art.temporomandibularis                     e) Art. Petrooccipitalis 

6. Ligamentum cruciatum anterius ve posterius aşağıdaki eklemlerden hangisinde bulunur?

a) Art.humeri                    b) Art. Cubiti                     c) Art. Coxa                        d) Art. Genu      e) Art. Subtalaris 

7. Aşağıdakilerden hangisi art. temporomandibularis’in ligament’i değildir?

a) Lig. laterale                   b) Lig. mediale                                 c) Lig. sphenomandibulare

d) Lig. stylomandibulare                                                             e) Lig. anulare 

8. Aşağıdaki eklemlerin hangisinde discus articularis bulunmaz? 

a) Symphysis intervertebralis                    b) Symphysis pubica                      c) Art. sternoclavicularis

d) Art. Temporomandibularis                    e) Art. Talocalcanea 

9. Aşağıdakilerden hangisi sellar tip bir eklemdir? 

a) Articulatio temporomandibularis        b) Articulatio carpometacarpalis pollicis                               c) Articulatio humeri

d) Articulatio cubiti                                        e) Articulatio talocruralis 

10. Art. Coxa’da en kuvvetli bağ aşağıdakilerden hanisidir?

 a) Lig. Pubofemorale                    b) Lig. Ischiofemorale                                  c) Lig. Iliofemorale

 d) Lig. Transversum acetabuli                                                                                 e) Lig. Capitis femoris  

Cevap Anahtarı 1.D, 2.E, 3.C, 4.E, 5.D, 6.D, 7.E, 8.E, 9.B, 10.C

ÜNİTE 5

KASLAR

Kasları inceleyen bilim dalına myology (miyoloji) denir. Kaslar, Latince musculus olarak ifade edilmektedir. Musculus yazılırken (M.) şeklinde kısaltılarak gösterilir. Kasların çoğul ifadesine musculi denir ve (Mm.) şeklinde kısaltılmış olarak yazılır. Kas dokusu şekil ve fonksiyon bakımından üç gruba ayrılır. Bunlar; a) Çizgili kaslar: İskelet kası olarak da tanımlanır. İsteğimize bağlı olarak çalışmaktadırlar. b) Düz kaslar: İç organların duvar yapılarında bulunur. Düz kaslar isteğimiz dışında çalışır. c) Kalp kası: Yapısal olarak çizgili olmasına rağmen fonksiyon bakımından düz kaslar gibi görev yaparlar.  İskelet kaslarının kemiklere tutunan uç kısımlarına tendon denir. Tendon geniş bir yapı şeklinde ise aponevroz adı verilir. Kasların hareketsiz olan başlangıç kısımları origo, hareketli olan sonlanma yerine ise insertio denir. Çizgili kaslar, irademizle çalışan sinir sistemi tarafından uyarılır. 

Kaslarla İlgili Terimler

Biceps: İki başlı olan.                                                                     Brachialis: Kol ile ilgili, kola ait olan.

Deltoideus: Üçgen veya delta şeklinde olan. 

Diaphragma: Karın ile göğüs boşluğunu birbirinden ayıran kubbe şeklindeki kas.

Gluteus: Kaba et bölgesine ilişkin,                                          gluteal gölge.

İntercostalis: İki kaburgaların arası.                                         Latissimus: En geniş şekilde olan.

Levatoris: Kaldırıcı, yukarıya kaldıran.                                    Masseter: Çiğneme, çiğneyen

Musculi: Kaslar.                                                                              Hipertoni: Kas tonusunun aşırı derecede artması.

Pectoralis: Göğüs ile ilgili olan, göğüse ait.                           Plantaris: Ayak tabanı ile ilgili olan.

Popliteus: Dizin arkası ile ilgili olan.                                         Profundus: Derin, derinde olan.

Quadratus: Kare şeklinde , dört kenarı olan.                      Quadriceps: Dört başlı olan.

Rectus: Düz, doğru.                                                                      Superficialis: Yüzeyel, yüzeyde olan.

Trapezius: Yamuk veya trapez şeklinde olan.                     Tensor: Geren.

Tonus: Kasların istirahat hâlindeki normal gerginlik hâli. Triceps: Üç başlı olan

***Kasların istirahat hâlindeki normal gergin olma durumuna tonus denir

Kas Yapısı ile İlgili Terimler

Aponevroz: Yassı ve geniş olan kas kirişi.  Myocardium: Kalbin kas tabakası, miyokart. Myofibril: Kas liflerinin her biri.

Baş, Boyun ve Yüz Kasları

Baş kasları: Baş kaslarına m. epicranius adı da verilir. Saçlı derinin hareketleri ile ilgilidir. Boyun kasları: Boyun bölgesinin ön ve yan tarafında yer alırlar. Baş ve toraks hareketleri ile ilgili görevleri vardır. Bu kasların en önemlilerinden biri  m. sternocleidomastoideus'tur.

Yüz veya Mimik Kasları

a) Göz çevresinde bulunan kaslar: Bu bölgede bulunan kasların en önemlilerinden bir tanesi m. orbicularis oculi'dir. Göz kapaklarının yapısına katılır ve göz kapaklarının kapanmasını sağlar.  b) Burun çevresinde bulunan kaslar: Bu bölgede bulunan kasların en önemlilerinden bir tanesi m. nasalis'tir. Bu kasın bir bölümü burun deliklerini genişletirken bir bölümü ise daralmasını sağlar. c) Ağız çevresinde bulunan kaslar: Bu bölgede bulunan kasların en önemlilerinden bir tanesi m. orbicularis oris'tir. Bu kas dudaklarımızın yapısında yer alır.  Not: Yüz kaslarının innervasyonunu yedinci kafa çifti olan n. facialis yapmaktadır. Bu sinirin harabiyeti yüz felcine sebep olur.

Gövde Kasları

a) Sırt bölgesi kasları: Sırt bölgesinde bulunan kasların baş, gövde ve kol hareketleri ile ilgili fonksiyonları bulunur.   Bu kasların en yüzeysel olanları  m. trapezius ve m. latissimus dorsi'dir.

b) Pectoral bölge kasları: Göğüs bölgesinin ön tarafında yer alan kaslardır. Kol, toraks ve gövde hareketleri ile ilgili görevleri vardır.c) Karın bölgesi kasları: Karın ön ve yan duvarlarının yapısına katılan kaslardır. Karın (abdomen)  içerisinde bulunan organları korur, karın içi basıncının artmasında ve gövdenin hareketleri ile ilgili önemli fonksiyonları bulunur.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Kasları inceleyen bilim dalına ne ad verilir?

 a) Miyoloji                         b) Osteoloji                       c) Artroloji                          d) Üroloji                           e) Nöroloji  

2. Kas tendonlarının az hareketli olan proximal taraftaki kemiklere yapışma yerine ne ad verilir?

 a) İnsertio          b) Origo              c) Prime mover                d) Sinerjist          e) Antagonist 

3. Gluteal bölgede (kalça) enjeksiyon hangi kadrana yapılır?

a) İç-alt                b) İç-üst               c) Orta d) Dış-üst            e) Dış-alt 

4. Aşağıdakilerden hangisi göğüs kafesi bölgesi ile ilgili bir terimdir? 

a) Popliteal         b) Plantar           c) Manus               d) Collum          e) Pectoral 

5. Aşağıdaki kaslardan hangisi sırt bölgesinde bulunan kastır? 

a) Musculus orbicularis oris                        b) Musculus trapezius                 c) Musculus pectoralis major

d) Musculus deltoideus                                               e) Musculus sartorius  

6. Aşağıdaki kaslardan hangisi omuz bölgesinde bulunur? 

a) Musculus triceps brachii          b) Musculus rectua abdominis                 c) Musculus biceps brachii

 d) Musculus temporalis              e) Musculus deltoideus 

7. Kaslarda istem dışı kasılmaya ne ad verilir?

 a) Hipertoni                      b) Tetani                             c) Tremor                            d) Atrofi                             e) Hipotoni 

8. Aşağıdaki kaslardan hangisi yüz bölgesinde bulunan kastır? 

a) Musculus temporalis                b) Musculus orbicularis oculi                      c) Musculus trapezius

d) Musculus gluteus maximus                                                                                 e) Musculus deltoideus  

9. Aşağıdaki kaslardan hangisi gluteal bölgede (kalça) bulunur? 

a) Musculus gluteus maximus                   b) Musculus deltoideus                               c) Musculus trapezius

d) Musculus pectoralis majör                    e) Musculus quadriceps femoris  

10.  Kas dokusunu oluşturan hücrelerin hacim olarak artış göstermesine ne ad verilir? 

a) Atrofi               b) Hipertrofi                     c) Hipertoni                       d) Hipotoni                        e) Miyotoni    

Cevap Anahtarı

1.A, 2.B, 3.D, 4.E, 5.C, 6.E, 7. C, 8.B, 9.A, 10.B

ÜNİTE 6

DOLAŞIM SİSTEMİ

Dolaşım sistemi ikiye ayrılır:

A. Kan dolaşım sistemi :Kalp ve damarlardan meydana gelmiştir.  Damarlar kendi arasında iki gruba ayrılır. Kalpten çıkan kanı dokulara götüren damarlara arter (atar damar), kanı dokulardan kalbe getiren damarlara ise ven (toplar damar) denir.

B. Lenfatik dolaşım sistemi:Kan dolaşımı ile kalbe dönemeyen, hücreler arasındaki sıvının kan dolaşımına katılımını sağlar. Bu sistem lenf düğümleri ve lenf damarlarından oluşur.

DOLAŞIM SİSTEMİ A. Kan dolaşım sistemi:  Kardiyovasküler sistem kalp ve damarlardan oluşan kapalı bir sistemdir. İçerisinde kan bulunur. Kalp sistemin merkezinde yerleşir ve esas olarak pompa görevi yapar. Damarlar sistemin çevresinde yerleşir ve kalbin pompaladığı kanı en uç hücrelere kadar ulaştırarak bütün vücutta dolaştırır. Bundan dolayı bu sistem dolaşım sistemi olarak da adlandırılır.

KALP: Kalp toraks boşluğunda iki akciğer arasında yer alan müsküler bir organdır. Kalbin büyüklüğü pratik olarak kişinin kendi yumruğu kadardır. Şekli koni veya piramide benzer. Ağırlığı ortalama erkeklerde 300 kadınlarda 250 gramdır.  Kalbin tepesine apex cordis, tabanına basis cordis denir. Basis cordis esas olarak kalbin atrium sinistrum’u tarafından oluşturulur.

Üç tabakadan meydana gelmiştir:

a) Perikardium (Perikard): Kalbi dış taraftan saran torba şeklindeki tabakadır. Perikard iki tabaka şeklinde yapı gösterir. Bu tabakalar arasında cavitas pericardialis denilen bir boşluk ve bu boşluğu dolduran liquor pericardii denilen sıvı vardır. 

b) Myocardium (Myokard): Kalbin orta tabakasıdır. Kalbin esas fonksiyon gören bölümüdür. Atriumların yapısında bulunan myokard tabakası daha ince, ventriküllerinde bulunan ise daha kalındır.

c) Endocardium (Endokard): Kalbin boşluklarını içten örten tabakadır. Düzgün ve parlak bir görünüme sahiptir. Kalbin dört boşluğu vardır. Üst tarafta bulunan iki boşluğa atrium, alt tarafta yer alan ve daha büyük olan iki boşluğa ise ventrikül denir.

*** Kalbimizin 2/3 orta hattın sol tarafında, 1/3 orta hattın sağ tarafında yerleşir.

*** Sağda ve solda atrium ve ventrikül arasında küspid kapak bulunur. Oysa, aorta ve pulmoner arter’de kanın geri dönmesini engelleyen semilunar kapak bulunur.

Kalbin Damarları

Arterleri: Kalp iki ana arter tarafından beslenir:

a) Arteria coronaria dextra: Vermiş olduğu dallar ile kalbin sağ tarafını besleyen ana arterdir.

b) Arteria coronaria sinistra: Vermiş olduğu dallar ile kalbin sol tarafını besleyen ana arterdir. Koroner arterler aorta’dan kapakların üst tarafından çıkarak kalbin beslenmesini sağlarlar.

Venleri: Kalbin venleri üç grupta toplanır:

a) Sinus coronarius: Kalbin venleri genel olarak sinus coronariusta toplanır. Sinus coronarius kalbin sağ atrium’una açılır.

 b) Venae cardiaca minimae (Thebesian venleri): Kalbin dört boşluğuna açılan küçük venlerdir.

c) Vena ventriculi dextri anteriores: Kalbin sağ atrium’una doğrudan açılan vendir.

Sinirleri:  :Kalbin çalışması iki sistem tarafından gerçekleştirilir.

a) Kalbin ileti sistemi:Kalbin ileti sistemi özelleşmiş kalp kası hücrelerinden oluşur.  a) Nodus sinuatrialis (Keith-Flack düğümü) kalbin pace maker’ı olarak görev yapar ve kalp kasının kasılmasını sağlayan impuls’ların başladığı yerdir. b) Nodus atrioventricularis (Aschoff-Tawara düğümü; atrioventriküler düğüm): Atrium’lar kasıldıktan sonra impulsları ventriküllere ileten düğüm.  c) Fasciculus atrioventricularis (His demeti): Atrioventriküler düğümden impulsları ventriküllere taşıyan lif demetidir. d) Rr. subendocardiales (purkinje lifleri): Endokard altında olan ventrikül kaslarını uyaran özelleşmiş liflerdir                                                              

b) Otonom sinir sistemi :Kalp irademiz dışında çalışan otonom sinir sisteminin sempatik ve parasempatik bölümleri tarafından uyarılır.  Sempatik sinir lifleri kalbin çalışmasını hızlandırırken, parasempatik sinir lifleri ise yavaşlatır

*** Aorta vücudumuzun en büyük atardamarıdır

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Kalbin hangi bölümü kanı akciğerlere pompalar?

a) Atrium dextrum                         b) Atrium sinistrum                        c) Ventriculus dexter

d) Ventriculus sinister                   e) Ventriculus dexter ve sinister 

2. Akciğerlerden oksijen satürasyonu zengin (oksijenlenmiş) kanı alan kalp bölümü hangisidir?

a) Atrium dextrum                         b) Atrium sinistrum                        c) Ventriculus dexter

d) Ventriculus sinister                   e) Ventriculus dexter ve sinister 

3. Triküspid kapak kalbin hangi bölümleri arasındadır?

a) Atrium dextrum-atrium sinistrum                      b) Ventriculus dexter-ventriculus sinister

c) Atrium dextrum-ventriculus dexter                  d) Atrium sinistrum-ventriculus sinister

e) Atrium dexter-auricula dextra 

4. Aşağıdakilerden hangisi dışarıdan içeriye doğru kalbin tabakalarını doğru olarak göstermektedir?

a) Endocardium-myocardium-pericardium                         b) Pericardium-myocardiun-endocardium

c) Endocardium-pericardium-myocardium                         d) Pericardium-endocardium-myocardium

e) Myocardium-pericardium-endocardium 

5. Basis cordis esas olarak kalbin hangi boşluğu tarafından oluşturulur?

a) Atrium dextrum                         b) Atrium sinistrum                        c) Ventriculus dexter

d) Ventriculus sinister                   e) Auricula dexra 

6. Sinus coronarius aşağıdaki kalp boşluklarından hangisine açılır?

a) Atrium dextrum                         b) Atrium sinistrum                        c) Ventriculus dexter

d) Ventriculus sinister                   e) Auricula dexra

7. Venae pulmonales’ler genellikle kaç adettir?

a) 2                        b) 4                        c) 6                        d) 8                        e) 10 

8. Hücreler arası sıvının temizlenmesini aşağıdaki oluşumlardan hangisi sağlar?

 a) Lenf düğümü              b) Lenf damarı                  c) Aorta               d) Venae pulmonales    e) Sinus coronarius 

9. By-pass işlemlerinde aşağıdaki damarlardan hangisi sık kullanılır?

a) V. saphena parva       b) V. saphena magna    c) V. femoralis                  d) V. tibialis        e) V. basilica 

10. Aşağıdaki eşleştirmelerden doğru olanı işaretleyiniz?

a) Atrium dextrum-venae pulmonales                 b) Atrium sinistrum-vena cava inferior ve vena cava superior

c) Ventriculus dexter-truncus pulmonalis            d) Ventriculus sinister-vena jugularis interna

e) Auricula dexra-vena subclavia       

Cevap Anahtarı 1.C, 2.B, 3.C, 4.B, 5.B, 6.A, 7.B, 8.A, 9.B, 10.C

ÜNİTE 7

SOLUNUM SİSTEMİ

***Atmosferdeki oksijenin kana geçmesi ve kan dolaşımındaki karbondioksitin atmosfere geri verilmesi işlemine solunum (respirasyon) adı verilir.

Solunum sistemi;

A) Üst solunum yolları

a) Burun (nasus)                             b) Yutak (pharynx)                         c) Gırtlak (larynx)

B) Alt solunum yolları

a) Nefes borusu (trachea)          b) Akciğerler (pulmo)                    c) Akciğer zarı (plevra)'dan meydana gelmiştir. 

Bu organların meydana getirdiği sisteme Systema Respiratorium denir

Solunum olayı doğumla başlar ve hayat boyunca devam eder. Sağlıklı bir şahıs dakikada 16-20 defa solunum yapar.

 Solunum Sisteminin Fonksiyonu

1. Nefes alıp verme,      2. Sesin oluşumunda görev alma, 3. Nefesin tutulması (sfinkter) fonksiyonu vardır.

Solunum Sisteminin Anatomisi

Nasus (Burun): Hem koku hem de solunum organı olarak fonksiyon görür. İki bölümden meydana gelir:

a) Nasus externus (burunun görünen bölümü),                              b) Cavitas nasi (burun boşluğu). 

Burun boşluğunun duvarları hareketli ön bölümü kıkırdak, diğer bölümleri ise kemik yapıdan oluşmuştur.

Burun boşluğu mukoza ile örtülüdür. Mukoza yapısı içerisinde salgı yapan hücreler ile kokuyu alan reseptörler de bulunur. Ayrıca mukozada vibrissea adı verilen kıllar da bulunmaktadır.

Pharynx (yutak): Burun, ağız ve larinks organlarının arka tarafında yer alır. Fonksiyonundan dolayı yutak, hem solunum hem de sindirim sistemi organlarına dâhil edilir. Üç bölümde incelenir; 

 a) Nasopharynx,                            b) Oropharynx,                                c) Laryngopharynx.

 Yutağın üst bölümü olan nasopharynx'e tuba auditiva (östaki borusu) açılır. Östaki borusu, orta kulak ile nasopharynx'i birbirine bağlayarak orta kulağa havanın geçişini sağlar. Nasopharynx'in üst bölümünde tonsilla pharyngea denilen lenfoid bir oluşum bulunur. Bazı şahıslarda bu oluşumun büyümesi hem östaki borusunun ağzını tıkamasına hem de burun boşluğunun arka taraftaki delikleri olan choana'ların kapanmasına neden olur. Bu durum orta kulak basıncının düşmesine ve burundan nefes almanın güçleşmesine neden olur.

Larynx (gırtlak): Larynx, pharynx ile trachea arasında yer alan solunum sistemi organıdır. Kıkırdaklar, zarlar, bağlar ve kaslardan meydana gelmiştir.

Larynx'in görevleri; a) Yutma esnasında larynx'in girişini kapatarak gıda maddelerinin larinks'e geçmesini engellemek,

b) Yabancı maddelerin alt solunum yollarına geçişini engellemek,

c) Akciğerlerdeki havanın dışarı verilmesi (expiration) durumunda plica vocalis'leri titreştirerek sesin oluşumunu sağlamak,

d) Havanın akciğerlerde tutulmasını sağlamak (sfinkter fonksiyonu),

e) Havanın hem alınıp hem de verilmesine yardımcı olmaktır.

Trachea (Nefes Borusu): Larynx ile akciğerler arasında yer alır. Trachea; kıkırdaklardan, membran ve kaslardan meydan gelmiştir. Trachea kıkırdakları at nalı şeklinde 16-20 adet kıkırdak halkalardan meydana gelmiştir. Trachae'nın uzunluğu 10-12 cm, çapı 1,5-2 cm'dir. Trachea kıkırdakları çepeçevre elastik bir membranla örtülüdür. Kıkırdaklar arasında kalan ve kıkırdakları birbirine bağlayan membran bölümüne ligamentum anulare adı verilir. Kıkırdakların açık olan tarafı içinde m. trachealis denen düz kasın yer aldığı bağ dokusu ile kapatılmıştır. Bu bölüm yemek borusu (oesophagus) ile komşudur.

Akciğerler (Pulmo): Solunum sistemini meydana getiren organların en önemlisi akciğerlerdir. Akciğerler iki adet olup göğüs boşluğunun sağ ve sol tarafında bulunurlar. Akciğerlerin ağırlığı ortalama olarak sağ akciğer 600 g, sol akciğer ise 550 g kadardır. Sağ akciğerin üç, sol akciğerin ise iki lobu bulunmaktadır.

*** Tam bir inspirasyondan sonrası yapılan zorlu bir ekspirasyonla çıkarılan hava miktarına vital kapasite denir

*** Ağır dispne nöbetleriyle belirgin nefes darlığı astım olarak adlandırılmaktadır

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Akciğerleri saran zara ne ad verilir?

a) Pleura                             b) Pharynx                         c) Bronchiolus                  d) Alveol                            e) Bronhus 

2. Trachea'nın ikiye ayrıldığı kısma ne ad verilir?

a) Bronhus                         b) Larynx                           c) Bifurcatio                      d) Acinus                           e) Glottis 

3. Nefes almada güçlük çekme, nefes darlığının karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?

a) Hiperozmi                     b) Hiperpne                       c) Apne                               d) Hipopne                        e) Dispne  

4. Aşağıdakilerden hangisi soluk alıp verme anlamına gelir?

a) Ekspirasyon                  b) Hiperpne                       c) İnspirasyon                   d) Respirasyon                                 e) Eupne 

5. Aşağıdakilerden hangisi, solunum sistemi organlarından değildir? 

a) Rhin                                 b) Auricula                         c) Trachea                          d) Pharynx                         e) Larynx 

6. Aşağıdakilerden organlardan hangisi larynx ile akciğerler arasında yer alır? 

a) Pharynx                         b) Rhin                                                c) Trachea                          d) Tonsilla                           e) Uvula

 7. Tam bir inspirasyondan sonrası yapılan zorlu bir ekspirasyonla çıkarılan hava miktarına ne ad verilir? 

a) Vital kapasite b) Rezidüel volüm         c) Ekspektorasyond) Fonksiyonel reziduel kapasite        e) Ventilasyon 

8. Akciğer alveollerinin genişlemesi sonucu alveollerde aşırı hava birikimine ne ad verilir? 

a) Ampiyem                      b) Amfizem        c) Astım               d) Atelektazi      e) Pnömoni 

9. Burun kanamasına ne ad verilir? 

a) Pulmoner ödem         b) Pnömotoraks              c) Epistaksis       d) Hemotoraks                               e) Hidrotoraks 

10.  Her iki akciğer arasında kalan boşluğa ne ad verilir?

 a) Bifurcatio                      b) Pulmo                               c) Bronchus                     d) Mediastinum                             e) Thorax        

Cevap Anahtarı :1.A, 2.C, 3.E, 4.D, 5.B, 6.C, 7.A, 8.B, 9.C, 10.D

ÜNİTE 8:

SİNDİRİM SİSTEMİ

***Sindirimin aşamaları;  Yeme,  İlerletme,  Mekanik sindirim,  Kimyasal sindirim,  Emilim,  Dışkılamadır

Sindirim sistemindeki organlar iki grupta toplanır:

1. Sindirim kanalı (canalis alimentarius):

 Ağız boşluğu (cavitas oris)                       Yutak (pharynx)                           Yemek borusu (oesophagus),

 Mide (gaster)                                                İnce barsaklar (intestinum tenue)

 Kalın bağırsaklar (intestinum crassum)

2. Sindirime yardımcı organlar ve bezler:

 Dişler (dentes)                               Dil (lingua)                      Tükrük bezleri (glandulae salivariae)

 Karaciğer (hepar)                        Pankreas (pancreas)

 Safra kesesi (vesica fellea, vesica biliaris

CAVITAS ORIS (AĞIZ BOŞLUĞU) :Sindirim kanalının başlangıc kısmıdır. Ağız boşluğu önde üst dudak (labium superius) ve alt dudak (labium inferius), yanlarda yanaklar (buccae), üstte sert damak (palatum durum) ve yumuşak damak (palatum molle), altta dil (lingua) ve dilin oturduğu ağız döşemesi (diaphragma oris) ve arkada boğaz geçidi (isthmus faucium) ile çevrilidir

DİŞLER (DENTES):İnsanlardaki dişler iki gruba ayrılır. 6. ayda başlayıp 3 yaş civarında tamamlanan süt dişleri (dentes decidui) ve 6. yaşta başlayıp 20-30’lu yaşlarda tamamlanan daimi dişler (dentes permanentes)’dir. Süt dişleri, her bir yarım çenede 5 tane olmak üzere 20 tanedir. Bu beş dişin ikisi kesici (dentes incisivi), biri köpek dişi (dens caninus) ve ikisi süt azı dişleri (dentes molares)’dir. Daimi dişler her bir çenede 8 tane olmak üzere toplam 32 tanedir. Bu 8 tane dişin; 2 tanesi kesici dişler (dentes incisivi), 1 tanesi köpek dişi (dens caninus), 2 tanesi küçük azı dişleri (dentes premolares) ve 3 tanesi azı dişleri (dentes molares)’dir.

Dişler şekil ve yaptığı iş bakımından üçe ayrılır: Kesici, parçalayıcı ve azı dişler.

DİL (LINGUA):Dil mukoza ile örtülü, kastan yapılmış bir organdır. Tat duyusunun alınması, çiğneme, yutma ve konuşma fonksiyonlarında rol oynar

TÜKÜRÜK BEZLERİ (GLANDULAE SALIVARIAE):Tükrük bezleri; büyük tükrük bezleri ve küçük tükrük bezleri olmak üzere iki gruba ayrılır.

Büyük tükrük bezleri (glandulae salivariae majores):

 Kulak altı bezi (glandula parotidea)

 Çene altı bezi (glandula submandibularis)

 Dil altı bezi (glandula sublingualis)

Küçük tükrük bezleri (glandulae salivariae minores): Ağız içinde, dudak ve damakta çok sayıda küçük tükrük bezi vardır.

YUTAK (PHARYNX) :Yutak hem solunum hem de sindirim sisteminin bir parçası olarak rol oynar. Önünde yer alan yakın ilişkili boşluklara göre üç bölüme ayrılır.

YEMEK BORUSU (OESOPHAGUS):Yutak ile mide arasında yerleşmiş bir borudur. İstirahat hâlinde kapalıdır, içinden lokma geçerken açılır. Geçtiği bölgelere göre üç kısma ayrılır; boyun (cervical), göğüs (torakal) ve karın (abdominal). Boyunda başlar, göğüs boşluğunu geçer ve karın boşluğunda mide ile birleşir

MİDE (GASTER; VENTRICULUS):Sindirim kanalının asimetrik olarak genişlediği yerdir. Gıdalar midede hem mekanik hem de kimyasal sindirime maruz kalırlar.

İNCE BAĞIRSAKLAR (INTESTINUM TENUE):İnce bağırsaklar, midenin pilor’undan başlar, kalın bağırsakların valva ilealis’ine kadar uzanır. Yaklaşık uzunluğu 6-7 metre kadardır. Karın boşluğunun orta ve alt kısımlarını doldurur. Sindirilmiş besinlerin asıl emildiği yerdir

KALIN BAĞIRSAKLAR (INTESTINUM CRASSUM) :Kalın bağırsaklar valva ilealis ile başlar, anus’e kadar uzanır. Yaklaşık olarak bir buçuk metre uzunluğundadır. Kalın bağırsaklar sekum (kör barsak), çıkan kolon, enine kolon, inen kolon ve rektum’dan oluşur

KARACİĞER (HEPAR):Vücudumuzdaki en büyük bezdir. Diyafragmanın altında, karnın sağ üst kadranında yerleşir. Yaklaşık 1500 gram ağırlığındadır

PANKREAS (PANCREAS):Pankreas karın boşluğunda bulunur. 70-100 gram ağırlığında, 12-15 cm uzunluğunda hem iç salgı (endocrin) hem de dış salgı (exocrin) görevi olan bir bezdir. İç salgı bezi olarak insülin salgılayarak kan şekerini düzenler

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Süt dişleri (dentes decidui) kaç tanedir?

a) 10                      b) 16                     c) 20                      d) 24                     e) 32

2. Sindirim kanalında yutaktan sonra hangi organ gelir?

a) Ağız boşluğu                                b) Yemek borusu            c) Mide                d) İnce barsaklar              e) Kalın Barsaklar

3. Aşağıdakilerden hangisi karaciğerin loblarından değildir?

a) Lobus dexter               b) Lobus Sinister              c) Lobus quadratus         d) Lobus caudatus          e) Lobus superior

4. Sindirim organlarından hangisinin hem iç hem de dış salgı fonksiyonu vardır?

a) Mide                b) Pankreas       c) İnce barsaklar              d) Kalın barsaklar             e) Tükrük bezleri

5. Palatum durum (sert damak) aşağıda verilen hangi iki kemik tarafından oluşturulur?

a) Maxilla-Mandibula                                    b) Maxilla-Palatinum                                     c) Mandibula-Palatinum             

d) Vomer-Palatinum                                     e) Maxilla-Vomer

6. Aşağıdakilerden hangisi büyük tükrük bezlerindendir?

a) Gl. labiales                    b) Gl. buccales                  c) Gl. palatinae                                 d) Gl. linguales                 e) Gl. parotidea

7. Aşağıdakilerden hangisi yemek borusunun darlıklarından değildir?

a) Yemek borusunun girişi                                          b) Yemek borusunun arcus aortae’yı çaprazladığı yer

c) Sol ana bronşu çaprazladığı yer                            d) Kalbin atriumuna komşu parçası

e) Diyafragmayı geçtiği yer

8. Aşağıdakilerden hangisi midenin bölümlerinden değildir?

a) Kardia              b) Fundus           c) Corpus            d) Apex               E) Pilor

9. Aşağıdakilerden hangisi ince barsaklarla ilgili değildir?

a) Duodenum   b) Jejunum        c) İleum               d) Plicae circulares          e) Plicae semilunares

10. Aşağıdakilerden hangisi kalın barsakların bölümlerinden değildir?

a) Sekum            b) Çıkan kolon   c) Antrum           d) İnen kolon    e) Sigmoid

Cevap Anahtarı 1.C, 2.B, 3.E, 4.B, 5.B, 6.E, 7.D, 8.D, 9.E, 10.C

ÜNİTE 9:

ÜRİNER SİSTEM

Üriner sistem organları;

a) Ren (böbrek)                                                              b) Ureter (idrar borusu)

c) Vesica urinaria (mesane=idrar kesesi)              d) Urethra (idrar kanalı)

Böbrekler (Renes) :Böbrekler karın arka duvarında, bel bölgesinin sağ ve sol tarafında yer alan iki organdır. Her birinin ağırlığı yaklaşık olarak 150 gram kadardır

Ureter :Böbrek tarafından süzülen idrar sırasıyla calices renalis minores, calices renalis majores, pelvis renalis'ten geçtikten sonra ureter'e ulaşır. Ureter, böbrek tarafından oluşturulan idrarı mesaneye taşır. Ureter’in uzunluğu yaklaşık olarak 25-30 cm, ortalama çapı 3 mm (1-10 mm de olabilir)'dir.

Mesane :Mesane; pelvis boşluğunda yer alan, duvarında düz kasların bulunduğu torba şeklindeki bir organdır. İdrarın depolandığı yerdir. Ortalama hacmi 350-500 cc kadardır.

Urethra:Urethra, mesanedeki idrarın dışarıya atılmasını sağlayan bir kanaldır. Urethra'nın uzunluğu erkeklerde 15-20 cm, kadınlarda ise 3-5 cm kadardır. Erkeklerde urethra, prostat bezinin ve penis'in içinden geçerek dış ortama açılır. Ayrıca sperm kanalları da prostat bezi içerisinde urethra'ya açılmaktadır. Prostat bezi hipertrofisi (prostat büyümesi), idrar yapma güçlüğüne sebep olmaktadır. Urethra, erkeklerde prostat bezinin içerisinden geçer.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Aşağıdakilerden hangisi idrar borusu olarak tanımlanmaktadır?

a ) Ureter            b ) Mesane        c ) Urethra          d ) Cortex renalis             e ) Hilum renalis              

2. Böbreğin en küçük fonksiyonel birimine ne ad verilir?

a ) Nefrit             b ) Nefron          c ) Medulla renalis          d ) Korteks renalis           e ) Glandula suprarenalis

3. Böbreklerde idrarın oluşumunu sağlayan yapılar nerede bulunur?

a ) Pelvis renalis               b ) Medulla renalis          c ) Cortex renalis             d ) Calyx major                                 e ) Hilum renale

4. Aşağıdakilerden hangisi idrarı biriktiren ve dolduğu zaman dışarıya atılmasını sağlayan kese şeklinde bir organdır?

a ) Pelvis renalis               b ) Cortex renalis             c ) Medulla renalis          d ) Hilum renale               e ) Mesane

5. Sperm kanalları aşağıdaki yapılardan hangisine açılmaktadır?

a ) Ureter            b ) Mesane        c ) Pelvis renalis               d ) Urethra         e ) Calyx major

6. Uyku sırasında idrarı tutamamaya ne ad verilir?

a ) Enuresis nocturna     b ) Extrophia vesica        c ) Glob vesicale               d ) Stranguria    e ) Dialysis

7. Pelvis renalis'te idrar birikmesinden dolayı böbreğin şişmesine ne ad verilir?

a ) Nefroz           b ) Sistit               c ) Hidronefroz                                 d ) Nefrit             e ) Piyüri

8. Radyoopak madde verilmesi suretiyle mesanenin radyografisinin çekilmesine ne ad verilir?

a ) Piyelografi    b ) Sistografi      c ) Sistotomi       d ) Sistoskopi     E ) Sistostomi

9. Böbreklerin iltihaplanmasına ne ad verilir?

a ) Miksiyon       b ) Noktüri          c ) Nefroz            d ) Nefrolityazis               e ) Nefrit

10. İdrar yapma olayına ne ad verilir?

a ) Noktüri          b ) Oligüri            c ) Miksiyon       d ) Nefroz           e ) Poliüri

Cevap Anahtarı :1.A, 2.B, 3.C, 4.E, 5.D, 6.A, 7.C, 8.B, 9.E, 10.C

ÜNİTE 10:

ÜREME SİSTEMİ

Genital sistem, kadın ve erkek genital sistemi olmak üzere ikiye ayrılır.

Erkek genital sistemi dış ve iç genital organlar başlığı altında incelenir. Erkek dış genital organları; scrotum ve penis’dir. Erkek iç genital organları; testis, epididymis, ductus deferens, ductus ejaculatorius, vesicula seminalis, prostate ve gl. bulbourethralis’dir.

Kadın genital sistemi de dış ve iç genital organlar başlığı altında incelenir. Kadın dış genital organları; mons pubis, labium majus pudenda, labium minus pudenda, clitoris, vestibulum vaginae, bulbus vestibuli, glandula vestibularis major ve glandulae vestibulares minores’dir. Kadın iç genital organları; ovarium, tuba uterine, uterus ve vagina’dır.

KADIN GENİTAL ORGANLARI

Kadın Dış Genital Organları (Vulva) .

 Mons pubis (mons veneris): Pubis tümseği cilt altı yağ dokusunun yaptığı kabarıklıktır. Pubertede pubes adı verilen kıllarla örtülüdür.

 Labium majus pudenda: Pudendum’un büyük dudağı

 Labium minus pudenda: Pudendum’un küçük dudağı

 Clitoris: Bızır Erkekteki penise karşılık gelir. Erektil bir organdır. Clitoris’in glans clitoridis, corpus clitoridis ve crus clitoridis olmak üzere üç bölümü vardır.

 Vestibulum vaginae: Vagina vestibülü vagina, hymen (kızlık zarı) adı verilen müköz membranla kısmen kapatılır. En sık görülen formu hymen anularis’tir. İlk cinsel temasta hymen yırtılır (deflorasyon).

 Bulbus vestibuli: Vestibül şişkinliği

 Glandula vestibularis major (Bartolini): Büyük vestibüler bez

 Glandulae vestibulares minores: Küçük vestibüler bezler

Kadın İç Genital Organları

 Ovarium: Yumurtalık Kadın cinsiyet hücresi ovum’un yapıldığı yerdir. Erkeklerdeki testis’in karşılığıdır

 Tuba uterine (salpinx, fallopian tüpü): Uterus borusu Fertilization (döllenme) tüp içinde olur.

 Uterus (metra, hystera): Döl yatağı, rahim lvis boşluğu içerisinde, önde mesane, arkada rectum arasında, baş aşağı armut şeklinde, kalın duvarlı, önden arkaya yassı, içi boş, kas yapısında bir organdır

 Vagina (colpos): Döl yolu, hazne, kadın çiftleşme organı Uterus’dan vestibulum vaginae’ye kadar uzanan, kadın çiftleşme organıdı

Kadın Dış Genital Organları

Kadın dış genital organlarının ortak adı vulva’dır.

ERKEK GENİTAL ORGANLARI

Erkek Dış Genital Organları

Penis: Kamış. Erkeklerde idrar çıkarma ve çiftleşme organı. Phallus.

Scrotum: Testisleri içinde bulunduran torba, husye torbası, haya (testis) torbası, skrotum.

Erkek İç Genital Organları

Testis: Er bezi. Erkek cinsiyet hücresi spermin yapıldığı erkek cinsiyet bezi. Scrotum içerisinde yer alır, erkek üreme hücresi spermium’un yapıldığı yerdir

Epididymis: Erbezi üstü, epididim.

Ductus deferens: Sperma kanalı. Meni yollarına dahil olan ve epididimisten, ductus ejaculatorius'a kadar meniyi ileten kanal.

Ductus ejaculatorius: Ejakülasyon kanalı.

Vesicula seminalis: Seminal bez. Meni keseciği.

Prostate: Prostat bezi.

Gl. Bulbourethralis (Cowper bezi): Bulboüretral bez.

*** •Kadın ve erkek üreme sisteminde birbirinin karşılığı olan organlar aşağıdaverilmiştir.

•Kadın                                                Erkek

•clitoris                                                               penis

•labium majus pudendi                              scrotum

•labium minus pudendi                               pars spongiosum urethrae

•ovarium                                           testis

•ovum                                                spermatozoon

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Kadın dış genital organlarının ortak adı aşağıdakilerden hangisidir?

a) Mons pubis                                  b) Vulva                                              c) Vestibulum vaginae

d) Bulbus vestibuli                          e) Glandula vestibularis major (Bartolini)

2. Aşağıdakilerden hangisi, uterusun bölümlerinden değildir?

a) Fundus uteri                                b) Corpus uteri                                c) Isthmus uteri               d) Cervix uteri                  e) Fornix uteri

3. Bulbus penis’i oluşturan yapı aşağıdakilerden hangisidir?

a) Corpus cavernosum penis                     b) Corpus spongiosum penis                     c) Glandula prostatica

d) Glandula bulbourethralis                       e) Ductus deferens

4. Erkeklerdeki scrotum’un kadınlardaki homoloğu aşağıdakilerden hangisidir?

a) Mons veneris pudenda                          b) Vestibulum vaginae                                 c) Labium majus pedendi

d) Labium minus pudenda                          e) Bulbus vestibule

5. Excavatio recto-uterina (Douglas çıkmazı) nerede bulunur?

a) Mesane-uterus          b) Rectum-uterus           c) Rectum-sacrum          d) Pubis-mesane             e) Mesane-rectum

9. Aşağıdaki yapıların hangisinde sıvı birikimi hydrocele neden olur?

a) Fascia spermatica externa                     b) Fascia spermatica interna                      c) Fascia cremasterica  

d) Tunica vaginalis testis                              e) Tunica albuginea

10. Aşağıdakilerden hangisi ovarium’un alt ucuna tutunur?

a) Tuba uterina                                                b) Ligamentum suspensorium ovarii                      c) Ligamentum ovarii proprium

d) Lig. teres uteri                            e) Ligamentum cardinale (Mackenrodt's ligament)

Cevap Anahtarı :1.B, 2.E, 3.B, 4.C, 5.B, 6.D, 7.B, 8.E, 9.D, 10.C

ÜNİTE 11

ENDOKRİN SİSTEM

***Endokrin bezlerin meydana getirdiği sisteme Endokrin Sistemdenir

Endokrin sistemi oluşturan organlar

A. Glandulae hypophysis (hipofiz bezi)                                                B. Glandulae thyroidea (tiroid bezi)

C. Glandulae suprarenalis (böbreküstü bezi)                     D. Glandulea parathyroidea (paratiroid bezler)

E. Glandulae pinealis (epifiz bezi)                                           F. Thymus

*** Endokrin sistem organlarının salgılarına hormon denir

A) HİPOFİZ BEZİ: Hipofiz bezi, beynin alt tarafında yer alır. Ağırlığı yaklaşık 500 mg. dır

B) TROİD BEZİ: Tiroid bezini dıştan saran bağ dokusuna capsula fibrosa denir. Damar yönünden zengin olduğu için rengi kırmızı-kahverengindedir. Tiroid bezinin ağırlığı 25 gr. kadardır.

Tiroid bezinin hormonları, hipofiz bezinden salgılanan "tiroid stimule edici hormon" tarafından kontrol edilir.

Tiroid bezinin salgıladığı hormonlar;

 T3 (triiyodotironin)

 T4 (tiroksin)

 Thyrocalcitonin

Tiroid hormonlarından T3 ve T4, vücudun metabolik faaliyetlerini ve vücut ısısını düzenler. Ayrıca çocukların fiziksel ve mental gelişimine de yardımcı olur.

C) BÖBREK ÜSTÜ BEZ: Adrenal bez olarak da adlandırılırlar. Her birinin ağırlığı 5 gr. kadardır.sağ ve sol böbreklerin üst kısımlarında yer alır. 

a) Kortex bölümünden salgılanan hormonlar ve etkileri:

1) kortizo: Protein, yağ ve karbonhidrat metabolizması üzerine etkilidir.

2) aldosteron: Vücudun sıvı ve elektrolit dengesi üzerine etkileri vardır.

3) Sex hormonları (östrojen ve testosteron): Erkekte ses kalınlaşması, kıllanma ve kaslar üzerinde etkilidir. Kadında ise cinsiyet içgüdüsünün meydana gelmesinde fonksiyonları vardır.

b) Medulla bölümünden salgılanan hormonlar ve etkileri:

1) Adrenalin (epinefrin),

2) Noradrenalin (norepinefrin)

D) PARATROİD BEZİ: Paratiroid bezleri, tiroid bezinin loblarının arka kısmında ikisi sağda, ikisi de solda olmak üzere yer alır. Mercimek tanesi büyüklüğündedirler. Paratiroid bezler, salgıladıkları parathormon sayesinde kanda kalsiyum ve fosfor metabolizmasını düzenler. Parathormon, kemiklerdeki kalsiyumun kana geçmesini sağlar

E) EPİFİZ BEZİ: Epifiz bezi, beynin arka ve orta bölümünde bulunur. Işık, bezin aktivitesini azaltır. Bu durum bezden melatonin salınmasını inhibe eder. Melatonin salgısının inhibe olması, "jet-lag" ve “work shift sendromu" gibi uyku düzensizliklerinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Jet-lag, gece ve gündüz saatlerinin değiştiği uzun mesafeli uçak yolculuklarında görülü

F) THYMUS: Timus, thorax boşluğunda kalbin ön ve üst tarafında bulunur. Sağ ve sol iki lobdan meydana gelir. Endokrin bir bez olmasının yanı sıra primer lenfoid organlardandır.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Aşağıdakilerden hangisi hipertiroidi kelimesinin karşılığıdır?

a) Kortizol hormonu azlığı                           b) Tiroid hormonu azlığı                               c) Tiroid hormonu fazlalığı

d) Paratiroid hormonu azlığı                       e) Paratiroid hormonu fazlalığı

2. Böbreküstü bezlerinin kortex kısmının salgılama yetersizliği sonucu derinin renginde koyulaşma, güçsüzlük ve kan basıncı düşüklüğü ile seyreden hastalık aşağıdakilerden hangisidir?

a) Cushing hastalığı         b) Miksödem    c) Feokromositoma        d) Diabetes insipidus     e) Addison hastalığı

3. Aşağıdaki hormonların hangisinin yetersizliğinde diabedes insipidus hastalığı meydana gelir?

a) Antidiüretik hormon (ADH)                   b) Adrenokorticotropik hormon (ACTH)                              c) Aldosteron

d) Oksitosin                                                      e) Vazopressin

4. İnsana mutluluk, canlılık ve zindelik hissi veren hormon aşağıdakilerden hangisidir?

a) Melatonin     b) Serotonin      c) Dopamin        d) Testesteron                 e) Östrojen

5. Aşağıdaki hormonlardan hangisi kalsiyum metabolizmasını düzenler?

a) Adrenalin       b) Dopamin        c) Serotonin       D) Tiroksin          e) Parathormon

6. Thorax boşluğunda kalbin ön ve üst tarafında bulunan endokrin organ aşağıdakilerden hangisidir?

a) Hipofiz            b) Tiroid               c) Thymus           d) Paratiroid      e) Pancreas

7. Adrenalektomi nedir?

a) Böbreküstü bezinin çıkarılması            b) Hipofiz bezinin çıkarılması      c) Tiroid bezinin çıkarılması

d) Paratiroid bezinin çıkarılması                e) Epifiz bezinin çıkarılması

8. Böbreküstü bezlerinin kortex tabakasından salınan, kanda sodyum ve potasyum dengesini ayarlayan hormonaşağıdakilerden hangisidir?

a) Melatonin     b) Androjen       c) Vasopressin d) Aldosteron   e) Oksitosin

9. Aşağıdaki hormonlardan hangisi vücutta suyun tutulmasına neden olur?

a) ACTH               b) Östrojen        c) Kalsitonin       d) Antidiüretik hormon                e) Gigantizm

10. Endokrin sistem organlarının salgılarına ne ad verilir?

a) Target organ                b) Hormon         c) Tiroid               d) Paratiroid      e) Thymus

Cevap Anahtarı :1.C, 2.E, 3.A, 4.B, 5.E, 6.C, 7.A, 8.D, 9.D, 10.B

ÜNİTE 12

SİNİR SİSTEMİ

Sinir sisteminin görevleri:

 İç ortamın dengede tutulması,                              Dışarıdan gelen uyarılara cevap verme,

 Reflekslerin oluşturulması,                                      İstemli çalışan çizgili kasları kontrol etme,

 İstem dışı çalışan düzkasları, kalp kası ve salgı bezlerini kontrol etme,

 Duygularımız, algılarımız, kişilik, hafıza ve öğrenme gibi fonksiyonları yerine getirme

Tipik bir nöron aşağıdaki kısımlardan oluşur:

1. Hücre gövdesi (corpus neurale, perikaryon, soma)                    2. Akson (axon)

3. Dendritler (Dendritum)                                                                           4. Presinaptik uçlar (presinaptik terminalle

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ :Merkezî sinir sistemi olarak da bilinir. Tüm beyin ve omurilikten oluşur. Tüm beyin kısaca beyin olarak kullanılır. Beyin, cranium adı verilen kemik yapı içerisinde, omurilik ise columna vertebralis denilen kemik yapı içerisinde korunur. Beyin ve omurilik beyaz cevher (substantia alba) ve gri cevher (substantia grisea)’den oluşur.

Hypothalamus: Hem endokrin sistemin hem de otonom sinir sisteminin fonksiyonlarını düzenler. Ayrıca;

 Gıda alınımını düzenler, açlık ve tokluk merkezi buradadır.

 Sıvı alınımını düzenler, susama merkezi buradadır.

 Biyolojik ritmi düzenler. Uyku ve uyanıklık halini ayarlar.

 Emosyonel (Duysusal) davranışları kontrol eder.

 Seksüel davranışları kontrol eder.

 Vücut sıcaklığını ayarlayan merkez buradadır (termoregülasyon

MESENCEPHALON :Tüm beyin içerisinde en küçük kısmı oluşturur. Ekstrapiramidal sistemde yer alan bazı çekirdekler mezensefalonda bulunur. Çeşitli reflekslerin merkezlerini içerir.

Cerebellum:

Beyincik, tüm beyinin telencephalon’dan sonraki ikinci büyük kısmıdır. Yaklaşık 150 gram ağırlığındadır. Tüm beynin yaklaşık 1/10’unu oluşturmasına rağmen, sinir sayısı itibarıyla santral sinir sisteminde bulunan sinirlerin yarıdan fazlası beyincikte bulunur

OMURİLİK (MEDULLA SPİNALİS) :Columna vertebralis içinde bulunur. 1. servikal vertebranın üst kısmından başlar, 1. lumbal vertebranın alt kısmına kadar uzanır. Yaklaşık 1 cm çapında ve 40-50 cm uzunluğundadır Omurilik temel olarak vücuttan gelen uyarıları beyine ulaştırırken, santral sisnir sisteminde değerlendirme sonucu oluşan cevapları, beyinden efektör organlara ulaştırır.

PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ :Çevresel sinir sistemi olarak da bilinir. Santral sinir sistemi ve vücut arasındaki bağlantıyı sağlar. Beyinden çıkan 12 kafa siniri (nervi craniales) ve omurilikten çıkan 31 omurilik siniri (nervi spinales)’nden oluşur. Organizmanın dış ve iç ortamından bilgileri merkeze taşır. Bu bilgiler merkezde değerlendirildikten sonra alınan kararları efektör organlara (kaslar ve bezler) taşır.

OTONOM SİNİR SİSTEMİ :Beyinde hipotalamus tarafından kontrol edilir. İç organların fonksiyonlarını düzenler. İstem dışı çalışır. Beyin ve omurilikte yerleşir. Birbirinin zıttı etkiye sahip iki alt bölümü vardır. Sempatik ve parasempatik bölümler. Parasempatik bölüm ile ilgili çekirdekler beyin sapı ve sakral bölgede bulunur.

DEĞERLENDİRME SORULARI :

1. İnsan vücudunda kaç çift kafa siniri bulunur?

a) 8                        b) 10      c) 12      d) 14      e) 16

2. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

a) Lobus frontalis Motor korteks             b) Lobus parietalis Sensoriyal korteks

c) Lobus occipitalis Görsel korteks           d) Lobus temporalis İşitsel korteks

e) Lobus sphenoidalis Vestibüler korteks

3. Aşağıdakilerden hangisi sıvı alınımını düzenler?

a) Thalamus       b) Hypothalamus            c) Epithalamus d) Subthalamus               e) Metathalamus

4. İnsan vücudunda kaç çift omurilik siniri bulunur?

a) 27      b) 29      c) 31      d) 33      e) 35

5. İnsan vücudunda “denge”, beynin hangi bölümü tarafından sağlanır?

a) Mesencephalon         b) Metencephalon         c) Myelencephalon        d) Cerebellum e) Diencephalon

6. Aşağıdakilerden hangisi beyin-omurilik sıvısının üretildiği yerdir?

a) Plexus choroidea       b) Plexus sacralis             c) Plexus lumbalis           d) Plexus coccygeus       e) Plexus brachialis

7. Aşağıdakilerden hangisi 3. ventrikülü, 4. ventriküle bağlar?

a) Interventriküler foramen       b) Aquaductus mesencephali    c) Aperture mediana

d) Aperture lateralis                      e) Intervertebral foramen

8. Santral sinir sistemini saran zarların iltihaplanmasına ne ad verilir?

a) Encephalitis                  b) Menengitis   c) Myelitis           d) Polymyelitis e) Polyneuritis

9. Beyin yarım kürelerinin gri maddeden oluşan kabuk bölümüne ne ad verilir?

a) Cortex cerebelli                          b) Cortex cerebri                            c) Corpus callosum        

d) Comissura anterior                   e) Comissura posterior

10. Vücuttan gelen tüm uyarılar nereye uğrar?

a) Mesencephalon         b) Metencephalon         c) Myelencephalon        d) Cerebellum e) Thalamus

Cevap Anahtarı :1.C, 2.E, 3.B, 4.C, 5.D, 6.A, 7.B, 8.B, 9.B, 10.E

ÜNİTE 13

DUYU ORGANLARI (GÖZ ve KULAK)

*** Duyu organları dil, göz, burun, kulak ve deriden meydana gelmektedir.

Göz Anatomisi: A- Göz küresi (Bulbus oculi): Göz küresi önden arkaya çapı 24 mm, yukarıdan aşağıya olan mesafesi ise 23.5 mm'lik bir boyuta sahiptir.

a) Cornea: Cornea, ışığı en çok kıran göz bölümüdür. Gözün dış tabakasının ön bölümünde yer alır. Tunica fibrosa bulbi'nin 1/6'lık bölümünü oluşturur. Cornea tabakalardan meydana gelmiştir. Şeffaftır, kan damarı bulunmaz .

Cornea, bulbus oculi'ye gelen ışığın ilk olarak ve en çok kırıldığı bölümdür

b) Sclera: Tunica fibrosa bulbi'nin 5/6'lık arka kısmını meydana getirir. Sclera, genişleme kabiliyeti olmayan sağlam bir yapıya sahiptir. Beyaz renklidir. Göz küresinin hem şeklini verir, hem de bütünlüğünün korunmasını sağlar

Cornea, bulbus oculi'ye gelen ışığın ilk olarak ve en çok kırıldığı bölümdür.

c) İris: Orta tabakanın en ön bölümüdür. Gözün görünen renkli bölümüdür. Yapısında bağ dokusu ve düz kaslar bulunur.

Işığı kıran yapılar:           a) Cornea            b) Humor aquosus                         c) Lens                 d) Corpus vitreum

*** Lens kapsülünün saydamlığını kaybederek bulanık beyaz hâle gelmesine katarakt denir

Kulak (Auris) Anatomisi:Kulak, temporal kemik içerisinde yer alan işitme hem de denge organıdır. Üç bölümde incelenir.

A)Dış kulak (auris externa)                         B) Orta kulak (auris media)                         C) İç kulak (auris interna)

A) Dış kulak (auris externa): Dış kulak, sesin iletilmesi ile ilgili bölümdür

a) Kulak kepçesi (auricula): Kulak kepçesi, kıkırdak ve üzerini örten deriden meydana gelmiştir. Dış ortamdan topladığı ses dalgalarını dış kulak yoluna iletir

b) Dış kulak yolu (meatus acusticus externus): Dış kulak yolu "S" harfi şeklindedir. Ortalama uzunluğu 25 mm. dir. Bu yolun sonunda membrana tympanica (kulak zarı) bulunur.

B) Orta kulak (auris media): Orta kulak boşluğuna cavitas tympani denir. İçerisinde;

- Malleus (çekiç), incus (örs) ve stapes (üzengi) adı verilen kemikçikler,

- Chorda tympani,

- Tuba auditiva (Östaki borusu),

- M. tensor tympani ve m. stapedius adı verilen kaslar bulunur.

Cavitas tympani altı duvarı bulunan düzensiz bir boşluktur.

C) İç kulak (auris interna): İşitme ve denge ile ilgili fonksiyonlar iç kulakta gerçekleşir. Denge ve işitme duyusu ile ilgili özel hücreler burada bulunur

*** İşitme ve denge ile ilgili fonksiyonlar iç kulakta gerçekleşir.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Aşağıdakilerden bozukluklardan hangisine sahip olan birey uzak nesneleri göremez?

a) Miyopi            b) Astigmatizm                                c) Hiperopi         d) Presbiyopi     e) Akomodasyon

2. Aşağıdakilerden hangisi farklı uzaklıklardaki cisimlere göre odak uzaklığı ayarlar?

a) İris                    b) Lens                                c) Corpus ciliare               d) Cornea           e) Sclera

3. Aşağıdakilerden hangisi göze gelen ışığın en çok kırıldığı bölümdür?

a) İris     b) Lens                                c) Cornea            d) Corpus vitreum          e) Choroidea

4. Lens kapsülünün saydamlığını kaybederek bulanıklaşmasına ne ad verilir?

a) Şalazyon         b) Nistagmus     c) Miyopi             d) Strabismus    e) Katarakt

5. Aşağıdakilerden hangisi cornea nakli anlamına gelir?

a) Keratoplasti                  b) Enükleasyon                                c) İridotomi        d) Tarsoplasti    e) Keratectomi

6. Aşağıdakilerden hangisi kulak kepçesine verilen isimdir?

a) Membrana timpani                   b) Meatus acusticus externus                   c) Auricula

d) Malleus                                         e) Cochlea

7. Aşağıdakilerden hangisi dış kulak ile orta kulak arasında bulunan oluşumdur?

a) Auricula          b) Stapes            c) İncus                d) Cochlea          e) Membrana tympani

8. Aşağıdakilerden hangisi orta kulak boşluğu ile pharynx boşluğunu birleştiren yoldur?

a) Meatus acusticus externus   ) Tuba auditiva                 c) Fenestra vestibuli      d) Scala tympani              e) Modiolus

9. Aşağıdakilerden hangisi kulak çınlaması anlamına gelmektedir?

a) Serumen        b) Vertigo           c) Tinnitus           d) Otore              e) Parakuzi

10. Kulak zarı muayenesinde kullanılan alet aşağıdakilerden hangisidir?

a) Endoskop      b) Laringoskop                 c) Oftalmoskop                                d) Otoskop         e) Sistoskop

Cevap Anahtarı :1.A, 2.B, 3.C, 4.E, 5.A, 6.B, 7.E, 8.B, 9.C, 10.D

ÜNİTE 14

DERİ VE EKLERİ TIBBİ

***Deri ile ilgili hastalıkları inceleyen bilim dalına dermatoloji denir. Vücudun en büyük organıdır. Vücut ağırlığının %8’ini oluşturur. Yüzey alanı 1.8-2.0 m2’dir. Derinin normalde var olan gerginliğine turgor denir.

Deri üç ana tabakada incelenir 

 Epidermis                         Dermis                              Hipodermis

EPIDERMIS:Derinin en yüzeyel hücresel tabakasıdır. Esas olarak keratinize çok katlı yassı epitelden oluşur. Deriye dayanıklılık veren tabakadır. Kan damarı yoktur. Dermis’teki kapillerler yoluyla beslenir. Tırnaklar epidermis içinde yapılır

DERMİS: Dermis iki ana tabakadan oluşur:

 Stratum Papillare (Papilla tabakası):Gevşek bağ dokusundan oluşur. Kollojen ve elastik lifler içerir. Meissner korpüskülleri bu tabakada bulunur.

 Stratum reticulare (Retiküler tabaka):Sıkı, düzensiz bağ dokusundan oluşur. Kollojen liflerinin hakimiyeti vardır. Paccinian korpüskülleri bu tabakada bulunur. Dermisin dayanıklılığını verir. Dermis aynı zamanda vücudun bütün bezlerinin bulunduğu alandır. Dermis’teki kan damarları cilte rengini veren şeydir.

HİPODERMİS:Daha gevşek ve yağ dokusundan oluşur. Kalınlığı son derece değişkendir. Deri altı enjeksiyon (subcutan) bu tabakaya yapılır.

Görevleri şunlardır:

 Yağ depolar.

 Yastık görevi yaparak, darbelerden korur.

 Isı izolasyonu sağlar

****Deride bulunan ağrı duyusunu algılayan mekanoreseptör Nosiceptörlerdir

DERİ EKLERİ

BEZLER:Deri iki tip bez içerir:

 Glandula sebacea (Yağ bezi):Bütün vücutta bulunur. En çok saçlı deri, alın ve yüzde görülürler.

 Glandula sudorifera (Terbezi):Ter bezleri bütün vücutta görülür, en yaygın olanıdır. koltuk altı, meme ucu ve pubik bölgede görülür

KIL VE KIL FOLİKÜLÜ (Pilus & Folliculus pili) :Kıllar, epidermisin bir eldiven parmağı gibi deri içerisine girmesinden ibaret olan kıl içerisine yerleşmişlerdir. Değişik büyüklükte olurlar. El içi, ayak tabanları, glans penis ve clitoris hariç bütün vücudda bulunan kıllardır. Kaşlar, kirpikler, dış kulak yolu ve burun vestibulasında görülürler.  koltuk altları, genital bölge, erkeklerde sakal ve bıyıklarda bulunurlar

TIRNAK (Unguis):El ve ayakların distal falanksları üzerindeki saydam, konveks keratin oluşumlardır.

DERİNİN GÖREVLERİ:

 Koruyucu fonksiyonu: Bakteriler, toksik maddelere karşı, mekanik darbelere karşı ve ultraviyole ışınlarına karşı koruyucudur.

 Duyu organı: Deri vücudun en büyük duyu organı olarak kabul edilir.

 Depo fonksiyonu: Su, yağ, şeker ve klor depolar.

 Sentez fonksiyonu: D vitamini sentezinde rol oynar.

 Vücut sıcaklığının ayarlanması: Aşırı ısı deri yoluyla vücuttan atılır.

 Boşaltım fonksiyonu: Az miktarda atık maddeler ciltten boşaltılabilir.

 Emilim fonksiyonu: Yağda çözünen maddeler ciltten emilir.

 Salınım fonksiyonu: Tuz ve yağ ciltten salınır.

 Su ve elektrolit dengesinin düzenlenmesi: Bu işlem terleme yoluyla su ve tuz atılarak yapılır.

**** Deri vücudun en büyük duyu organıdır.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Aşağıdakilerden hangisi epidermisin tabakalarından biri değildir?

a) Stratum corneum                      b) Stratum lucidum                        c) Stratum granulosum

d) Stratum nervosum                   e) Stratum basale (germinativum)

2. Aşağıdakilerden hangisi derinin eklentisi değildir?

a) Yağ bezleri                    b) Ter bezleri     c) Kıl ve kıl folikülleri       d) Tırnak              e) Kan hücreleri

3. Aşağıdakilerden hangisi epidermiste bulunan hücrelerden biri değildir?

a) Keratinositler               b) Melanositler                                c) Langerhans hücreleri               

d) Merkel hücreleri        e) Septal hücreler

4. Deride bulunan mekanoreseptörlerden hangisi ağrı duyusunu algılar?

a) Nociceptors                  b) Meissner’s corpuscle               c) Merkel’s discs

d) Pacinian corpuscle     e) Ruffini’s corpuscle

5. Fetus derisinde bulunan kıllara ne ad verilir?

a) Supercilia       b) Barba              c) Lanugo            d) Pubes             e) Cilia

6. Derinin hangi tabakasında kan damarı yoktur?

a) Epidermis      b) Dermis            c) Hipodermis   d) Stratum papillare       e) Stratum reticulare

7. Aşağıdakilerden hangisi derinin primer lezyonlarından biri değildir?

a) Makül              b) Ekskoriasyon               c) Papül               d) Vezikül           e) Püstül

8. Derinin ısı izolasyonunu sağlayan tabakası aşağıdakilerden hangisidir?

a) Epidermis      b) Dermis            c) Hipodermis   d) Stratum papillare       e) Stratum reticulare

9. Aşağıdakilerden hangisi derinin görevlerinden biri değildir?

a) Koruyucu fonksiyonu                                              b) Duyu organı                 c) Sentez fonksiyonu    

d) Vücut sıcaklığının ayarlanması                             e) Hormon yapımı

10. Epidermisin çoğalabilme yeteneğine sahip olan tabakası aşağıdakilerden hangisidir?

a) Stratum corneum                      b) Stratum lucidum                                        c) Stratum granulosum

d) Stratum spinosum                    e) Stratum basale (germinativum)

Cevap Anahtarı :1.D, 2.E, 3.E, 4.A, 5.C, 6.A, 7.B, 8.C, 9.E, 10.E